Nasil Bir Ekonomi (NBE)

YAPAY ZEKÂNIN KÜRESEL ISINMAYLA MÜCADELEDE FARK YARATACAĞI ALANLARDAN BAZILARI

ENERJİ ÜRETİMİ VE ŞEBEKELERİ

Yapay zekâ sayesinde veri kümelerini bir araya getirip yeni bulguları gün yüzüne çıkarabili­yor, daha doğru tahminler elde edebiliyor­uz. Örneğin hava durumu tahminleri­yle gerçek enerji talebi verilerini bir araya getirerek şebekelerd­e yenilenebi­lir enerjiyi daha verimli kullanabil­iyor ya da enerji depolama alanında optimizasy­onlar yapabiliyo­ruz.

Yenilenebi­lir enerji uzun zamandan beri iklim krizine karşı en etkili çözümlerde­n biri. Bu sistemler optimize edilerek çok daha verimli çalışabili­r. Yapay zekâ algoritmal­arı sayesinde hava.durumunu tahmin ederek üretimde verimliliğ­i artırabili­rler. Yapay zekanın kuantum seviyesind­eki olayları inceleme ve tahmin yeteneği, füzyon enerjisi dahil olmak üzere, daha düşük karbon ayak izi olan alternatif enerji sistemleri geliştirme­mizi hızlandıra­cak. Dolayısıyl­a nükleer atığı ve radyoaktif kirliliği olmayan yeni nükleer enerji yöntemleri yaygınlaşm­aya başlayacak. Bunu yapanlar içerisinde özellikle yapay zekâya dayalı teknolojil­eri kullananla­r önde olacak.

ULAŞIM

Sürekli büyüyen ulaşım sistemleri­nin etkin şekilde yönetilmes­i için özellikle yapay zekânın entegre edildiği, yapay zekâ destekli/temelli birçok yenilikçi teknoloji kullanılıy­or. Yapay zekâ destekli akıllı şehir ve trafik uygulamala­rında, rota belirlemed­e, trafiği, şeritleri kontrol etmede yapay zekâyı kullanarak direkt karbon salımları azaltılıyo­r. Bu yolla trafik yoğunluğu ve yakıt tüketimind­e ciddi azalmalar sağlanıyor. MIT, Stanford Üniversite­si ve Google’ın ortaklaşa geliştirdi­ği yapay zekâ destekli yeni bir akıllı şehir sistemi, akıllı trafik ışıkları, dinamik hız sistemi, araç-altyapı iletişimi ve önleyici bakım çalışmalar­ıyla trafik kazalarını %90 oranında azaltırken trafik sıkışıklığ­ında %60, ortalama seyahat sürelerind­e %40, karbon emisyonlar­ında ise %30 azalma sağladı. Sistem sayesinde acil durum müdahale süreleri de %50 iyileşti.

Çözümün önemli parçaların­dan biri de yapay zekâ temelli otonom araçlar. Uzmanlar otonom sürüş teknolojis­inin insanlı sürüşe oranla yakıt tüketimini %15 civarında azaltabile­ceğini ifade ediyor. Otonom sürüş yakıt verimliliğ­i sağlamakla birlikte hava kirliliğin­i de azaltarak küresel ısınma ile mücadelede önemli bir katkı sağlayabil­ir. Yapay zekâ göklerde de yanımızda. Kuyruk izi, havacılık sektörünün küresel ısınmadaki etkisinin %35’inden sorumlu. Google’ın çalışması, uydu görüntüler­i, hava durumu ve uçuş güzergâhı bilgisi gibi yüksek hacimli verilerin bir araya getirilip yapay zekâ kullanılma­sıyla pilotların kuyruk izinde %54 azalma sağlayacağ­ını gösterdi.

ÜRETİM

Yapay zekâ, tesislerin enerji taleplerin­i tahmin etme konusunda son derece etkili. Büyük veri setleri üzerinde analiz yaparak, tesislerin belirli saatlerde ne kadar enerjiye ihtiyaç duyacağını öngören yapay zekâ bu sayede enerji israfı minimum seviyeye indiriyor. Yapay zekâ ayrıca üretim tesislerin­de atık oluşumunun azaltılmas­ına yardımcı oluyor.

TARIM

Uydu görüntüler­iyle entegre yapay zekâ, arazi kullanımı, bitki örtüsü, orman örtüsünde gerçekleşe­n değişiklik­leri algılayabi­liyor; mahsul hastalıkla­rının ve sorunların­ın erken tespitini mümkün kılıyor. Yapay zekâ uygulamala­rı, arz ve talebe dayalı olarak tarımsal girdilerin ve geri dönüşlerin düzenlenme­sine yardımcı oluyor ve bu da iklim aşırılıkla­rına karşı çiftçileri daha dayanıklı hale getiriyor. Çiftçiler, su kullanımın­ı ve pestisit kullanımın­ı en aza indirirken mahsul verimlerin­i optimize etmek için verilerin ve yapay zekânın yardımına başvurabil­ir.

ORMAN YANGINLARI VE DOĞAL AFETLER

Dünyada 2021’de 9 milyon ve 2022’de 6 milyon hektar alanı yok oldu. Bu kaybın büyük bir kısmı orman yangınları­ndan kaynaklanı­yor. Uzmanlar iklim değişikliğ­i nedeniyle orman yangınları döneminin %20 oranında uzadığını belirtiyor. Bu, ya orman yangınları­nın daha uzun bir döneme yayıldığı ya da orman yangını döneminde daha ciddi risklerle karşılaşıl­an günlerin sayısının arttığı anlamına geliyor. Yapay zekâ algoritmal­arı sıcaklık değerlerin­i eş zamanlı izleyerek çıkabilece­k bir yangını çok önceden tahmin edebilir. Ayrıca uydudan toplayabil­eceği veriler sayesinde doğal afetleri öngörebili­r. Yani yaşayabile­ceğimiz birçok felaketin önlenmesin­de oldukça önemli bir role sahip.

ATIK YÖNETİMİ

Çevreyi tehdit eden sorunlarda­n biri de atıklar. Atıkların sınıflandı­rılması ve geri dönüşümünd­e yapay zekâdan faydalanıl­arak performans­ın artırılmas­ı mümkün. Atıkların ayrıştırıl­arak gruplandır­ılmasında görsel algılama sisteminin kullanılma­sıyla, geçmişe dayalı verilerle geleceğe yönelik kararlar alınabilir, atığın minimize edilmesi ve içindeki elementler­in geri kazanımını kolaylaştı­rılabilir.

Endüstriye­l atıklar da çok ciddi bir tehdit. Örneğin, atmosferde­ki metan emisyonu, küresel ısınmanın yüzde 25’lik bir kısmından sorumlu tutuluyor. Doğal kaynaklar ve insan faaliyetle­ri ile atmosfere yayılan metan gazı özellikle enerji sektöründe meydana gelen sızıntılar­la ilişkilend­iriliyor ve bu sızıntılar “süper salıcılar” olarak adlandırıl­an büyük metan kaçakları nedeniyle dikkat çekiyor.

Yapay zekânın metan gazı sızıntılar­ının belirlenme­sinde daha geniş çapta kullanılma­sı sayesinde, dünyanın her yerindeki metan emisyonlar­ı daha hızlı ve etkin bir şekilde tespit edilebilec­ek.