Tüm bölgelerde orta ve alt gelir grubu yoksullaşıyor
Yaşadığımız yüksek enflasyon sürecinin derinleştirdiği sorunlardan birisi de gelir dağılımı. TÜİK’in 2023 yılı gelir ve yaşam koşulları araştırması gelir dağılımındaki bozulmayı ortaya koyuyor. Gelir dağılımındaki bozulmanın bir diğer boyutu da bölgeler düzeyindeki görünüm.
Gelir dağılımı verilerine bölgesel düzeyde baktığımızda görünüm hiç de iç açıcı değil:
▶2023 yılı gelir dağılımı verileri araştırmanın metodolojisi gereği 2022 yılı verilerine dayanıyor. Dolayısıyla 2023 verilerini 2022 yılı koşullarıyla anlamak ve değerlendirmek gerekiyor.
▶Gelir dağılımının en temel göstergesi Gini katsayısı. Bu katsayının artması gelir dağılımının daha da bozulması anlamını taşıyor. Türkiye genelinde hane halkı kullanılabilir gelirine göre hesaplanan Gini katsayısı 0,438’e, eşdeğer fert gelirine göre hesaplanan Gini katsayısı ise 0,433’e yükseldi. Her ikisi de son 10 yılın en yüksek değerleri. Yani 2022 yılı gelirlerine göre gelir dağılımı, 10 yılın en kötüsü.
▶Düzey 2 coğrafi bölge sınıflamasına göre fert başına gelire göre Gini katsayısı 26 bölgenin ikisi hariç tamamında arttı. Hane halkı gelirine göre olan katsayı ise 1 bölge hariç 25’inde arttı. Van-Hakkari-Muş-Bitlis bölgesinde her iki ölçüde de Gini katsayısı düştü, Mardin-Batman-Şırnak-Siirt bölesinde ise sadece eşdeğer fert gelirine göre düşüş oldu.
▶Yani Türkiye’nin genelinde olduğu gibi her bir bölgenin kendi içinde de gelir dağılımı daha bozuk hale geldi. Hane halkı gelirine göre gelir dağılımının en hızlı bozulduğu bölgeler Gaziantep-Kilis-Adıyaman bölgesi ile Kırıkkale-Aksaray-Niğde-Nevşehir-Kırşehir bölgesi oldu.
▶Kırıkkale- Aksaray-Niğde-Nevşehir-Kırşehir bölgesi bununu sonucu olarak Gini katsayısı en yüksek, yani kendi içinde gelir dağılımı en kötü ikinci bölge haline geldi. Gelir dağılımı en bozuk birinci bölge ise komşusu Konya-Karaman bölgesi oldu.
▶Bölge içi gelir dağılımı daha az bozuk olan bölgeler ise en yoksul bölgeler. Hane halkı gelirlerine göre gelir dağılımı daha az bozuk bölgelerin ilk sırasında Van-Hakkari-Muş-Bitlis bölgesi ile Şanlıurfa-Diyarbakır bölgesi geliyor.
▶Yüzde 10’luk gelir dilimlerine göre ortalama gelirlerin yıllık değişimine baktığımızda en yüksek gelir dilimi dışındaki gelir dilimlerinin tüm bölgelerde reel olarak gelir kaybına uğradığı görülüyor. Bu da 2022 yılında yüzde 5,53’ü bulan ekonomik büyümeye rağmen tüm bölgelerde alt ve orta gelir dilimlerinin hepsini kapsayan yaygın bir yoksullaşma yaşandığını gösteriyor.