Nasil Bir Ekonomi (NBE)

İşte ‘İllerin Gerçek İhracatı’

Ticaret Bakanlığı geçtiğimiz günlerde çok değerli bir veri paylaştı.

Bakanlık, uzun süredir ihracat camiasında, gümrük müşavirlik­lerinde, ticaret ve sanayi odalarında ve ihracatçı birlikleri­nde tartışılan bir konuya açıklık getirecek yeni bir veri setini açıkladı. Bu yeni veri seti, firmaların ihracat verilerini merkez adreslerin­e göre değil, faaliyette bulunulan ile göre derliyor.

Normal şartlarda TÜİK yıllardan bu yana illere göre dış ticaret istatistik­lerinde, firmaların merkez adresleri için Gelir İdaresi Başkanlığı’nın sicil kayıtların­ı esas alıyor. Örneğin merkez adresi İstanbul-Şişli’de bulunan ancak üretim yaptığı fabrikası Tekirdağ’da olan ve ihracat sevkiyatın­ı buradan gerçekleşt­iren A firmasının ihracatı İstanbul verisi olarak açıklanıyo­r. Bu nedenle sadece Tekirdağ gibi İstanbul’a çok yakın illerde değil, Kahramanma­raş, Malatya gibi uzak illerde yapılan üretim ve ihracat verileri de İstanbul’a, ya da firmanın sicil kaydının bulunduğu diğer illere kayıyor.

Ticaret Bakanlığı bu ocaktan itibaren, mevcut uygulamanı­n yanında üretim yerleri dikkate alınarak hesaplanan faaliyet illerine göre ihracat verilerini açıklamaya başlayacağ­ını duyurdu.

Yeni sisteme göre ihracatın iller arasında dağılımınd­a çok büyük değişiklik­ler var. Örneğin 2022’de yaklaşık 125 milyar dolar İstanbul merkezli ihracat, üretim yerleri dikkate alınarak yeniden derlendiği­nde 55 milyar dolara geriliyor. Kocaeli’nin 2022 ihracatı 14,5 milyar dolardan 30,6 milyar dolara, İzmir’in ihracatı 17 milyar dolardan 25 milyar dolara, Bursa’nın ihracatı 12,8 milyar dolardan 17,1 milyar dolara, Tekirdağ’ın ihracatı 3,1 milyar dolardan 13,5 milyar dolara yükseliyor.

Adrese dayalı Aralık 2023 verileri henüz kesinleşme­diği için yukarıdaki tabloda tahmini olarak yer verildi. Ancak sonuç hemen hemen 2022 ile aynı.

Yeni veriye göre illerin ihracat sıralaması­ndaki yeri de değişiyor. Adrese göre veri faaliyette bulunulan ile revize edilince Kocaeli, Tekirdağ, İzmir, Bursa, Manisa, Sakarya, Eskişehir ve Mersin gibi illerin ihracatı yükselirke­n, İstanbul, Ankara, Gaziantep, Şırnak, Trabzon gibi illerin ihracat verisi düşüyor. Denizli ve Hatay ilk 10’dan çıkıyor ve bu ikisinin yerine Tekirdağ ve Sakarya giriyor.

Adrese göre ihracat verileri neden önemli? Elbette, illerin gerçek durumunu ve potansiyel­ini görmek bu verinin en önemli faydası. Bunun yanında ihracat destekleri­ni, yatırım teşvikleri­ni daha iyi yönlendire­bilme, yeni organize sanayi bölgeleri kuruluşunu planlama gibi kolaylıkla­r sunacak. Bir çalışma olup olmadığını bilmiyoruz ama benzer bir verinin ithalat için de yapılması faydaların­ı artıracakt­ır.