Israël gebruikte eerder ontploffende elektronica om vijanden te treffen
De massale ontploffing van semafoons en walkie-talkies in Libanon en Syrië, gericht tegen Hezbollah, roept veel vragen op.
Circa 2.800 gewonden en zeker twaalf doden. Dat is tot nu toe het aantal slachtoffers nadat dinsdagmiddag rond 15.30 uur (lokale tijd) duizenden piepers ontploften in Libanon en Syrië. Al snel bleek dat de aanval honderden slachtoffers had gemaakt onder leden van de strijdgroep Hezbollah. Woensdagmiddag ontploften daarnaast ook walkie-talkies in Beiroet. Alom wordt aangenomen dat Israël achter de aanslag zit, maar dat land houdt de kaken stijf op elkaar. Wat weten we nu over de technische kant van deze aanval? Vijf vragen en antwoorden.
1 Piepers, wat zijn dat voor apparaten?
Mensen onder de veertig die niet in de zorg werken, denken bij het woord pieper wellicht eerder aan een aardappel. Wie al wat ouder is, is waarschijnlijk ook bekend met de andere betekenis: een pieper, ook wel pager of semafoon, is een klein elektronisch apparaatje waarmee je tekstberichten kunt ontvangen.
In de jaren negentig waren ze een tijdje populair, maar de opkomst van de mobiele telefoon maakte daar een einde aan. Tegenwoordig worden de apparaten nog gebruikt in de zorg en bij hulpdiensten. Zo hebben dokters in het ziekenhuis een pieper om snel opgeroepen te kunnen worden.
En ook Hezbollah gebruikt de apparaten dus, ironisch genoeg vanwege de veiligheid. Hassan Nasrallah, de leider van de groep, verbiedt zijn mensen om met mobiele telefoons te communiceren. Die zouden namelijk vrij eenvoudig gehackt kunnen worden door Israël. Door de piepers uit te schakelen, heeft Israël dus ook een zware klap uitgedeeld aan het communicatievermogen van Hezbollah.
2 Hoe konden de piepers ontploffen?
Direct na de aanval gingen er speculaties rond dat de batterijen van de piepers door een hack tot ontploffing zouden zijn gebracht. Gelet op de aard van de explosies lijkt dat echter onwaarschijnlijk.
The New York Times schrijft woensdag dat Israël kleine explosieven in de apparaatjes heeft verstopt toen die onderweg waren naar Libanon. De krant baseert zich op Amerikaanse overheidsbronnen die op de hoogte waren van de operatie.
Volgens de Amerikaanse nieuwssite Al-Monitor besloot Israël de apparaten dinsdagmiddag te laten ontploffen omdat enkele Hezbollah-leden
argwaan hadden gekregen en de operatie bekend dreigde te worden.
3 Zijn er eerder van dit soort aanvallen geweest?
Dat geheime diensten knoeien met elektronica die onderweg is naar zijn gebruiker, komt vaker voor. Ook de AIVD waarschuwt daarvoor, in een rapport uit 2019. Bij zo’n zogeheten ‘supply chain attack’ installeren diensten achterdeurtjes in de software of hardware van elektronische producten.
Vaak zijn die achterdeurtjes echter alleen bedoeld om de gebruiker af te luisteren, of bijvoorbeeld om een cyberaanval uit te voeren. Dat het middel wordt ingezet voor een fysieke aanval op deze schaal, is uitzonderlijk.
Toch is het niet de eerste keer dat een geheime dienst ontploffende elektronica gebruikt om mensen uit de weg te ruimen. Zo zette de Mossad, een afdeling binnen de Israëlische geheime dienst, in 1972 een ontploffende telefoon in om Mahmoud Hamshari te doden; hij werd door Israël in verband gebracht met de moord op Israëlische atleten bij de Olympische Spelen in München. En in 1996 doodde Israëls interne geheime dienst Shin Bet Hamas-autobommenmaker Yahya Ayyash met een exploderende telefoon die eerder naar hem toe was gesmokkeld.
4 Waar kwamen de piepers vandaan?
Dat is waar het verhaal een mysterieuze wending krijgt. Op basis van foto’s van de ontplofte piepers deduceerden online speurders dinsdag al snel dat het ging om de AR-924, een extra stevige pieper van het merk Gold Apollo. Dat Taiwanese bedrijf is wereldwijd een van de grootste producenten van piepers. Op een (inmiddels offline gehaalde) webpagina prijst Gold Apollo het product aan als stof- en waterdicht, en bestand tegen vallen tot 1,5 meter.
Persbureau Reuters sprak met een Libanese overheidsbron; die vertelde dat Hezbollah eerder dit jaar vijfduizend piepers had besteld bij het Taiwanese bedrijf. Gold Apollo-topman Hsu Ching-kuang ontkende woensdag echter dat zijn bedrijf de piepers heeft gemaakt. „Wij leveren alleen het handelsmerk”, aldus Hsu. „We spelen geen rol in het ontwerp en de productie.”
5 Wie maakte de piepers dan wel?
Gold Apollo wijst in een verklaring naar een Hongaars bedrijf: BAC Consulting. Dat bedrijfje is gevestigd in een huis in een buitenwijk van Boedapest en houdt zich volgens KvK-gegevens met iedere denkbare bedrijfsactiviteit bezig: van de verkoop van sieraden tot haarverzorging, van fruitteelt tot gaswinning.
BAC Consulting heeft één bestuurder: eigenaar Cristiana Bársony-Arcidiacono, een Hongaarse klimaatwetenschapper die volgens haar LinkedIn-profiel tegenwoordig geld verdient als ‘Scientific & Development Strategic Advisor’. Ook schrijft ze onder meer te hebben gewerkt voor de Europese Commissie en het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken.
Bársony-Arcidiacono was woensdagmiddag ondanks herhaalde pogingen niet bereikbaar voor commentaar. De Amerikaanse nieuwszender NBC kreeg haar wel te spreken: „Ik heb de piepers niet gemaakt, ik ben slechts een tussenpersoon”, zei ze tegen NBC. „Volgens mij heb je het verkeerd.”
Het ging om de AR-924, een extra stevige pieper van het merk Gold Apollo