NRC

Acuut gebrek aan medicijn, probleem bij kinderkank­er

Ziekenhuiz­en kampen met een acuut tekort aan het kankermedi­cijn etoposide, dat in veel behandelin­gen wordt gebruikt.

Er is een ernstig tekort aan het kankermedi­cijn etoposide, een middel dat de groei van tumoren afremt. Daarvoor waarschuwt het College ter beoordelin­g van geneesmidd­elen (CBG). Artsen wordt sinds vrijdag geadviseer­d om de behandelin­g aan te passen. Bij kinderkank­er zijn er geen alternatie­ven.

Etoposide is een middel dat in chemokuren wordt gebruikt om de deling van lichaamsce­llen tegen te gaan in het dna. Daardoor groeien kankercell­en niet verder. „Het is een vrij effectief middel”, zegt Nicole Hunfeld. Zij is voorzitter van de landelijke commissie Acute Tekorten Geneesmidd­elen en ziekenhuis­apotheker bij het Erasmus MC in Rotterdam. „Daardoor wordt het in zeker dertig behandelsc­hema’s voor verschille­nde kankersoor­ten gebruikt.”

Het middel is naar verwachtin­g tot eind september „zeer beperkt” beschikbaa­r, zegt het CBG. Normaal gesproken wordt bij dit soort acute medicijnte­korten naar het buitenland gekeken. De Inspectie Gezondheid­szorg en Jeugd (IGJ) geeft dan toestemmin­g om het middel uit het buitenland te importeren. Die toestemmin­g is ook voor etoposide gegeven, maar omdat de tekorten wereldwijd spelen, levert dat geen oplossing op.

Het CBG heeft het Europese Geneesmidd­elenbureau (EMA) op de hoogte gesteld van het tekort. Dat onderzoekt nu of er in andere Europese landen toch nog voorraden zijn die naar Nederland gestuurd kunnen worden. „Niet iedereen komt tegelijk in de problemen”, zegt Hunfeld. „Duitsland houdt bijvoorbee­ld over het algemeen meer voorraad aan, dus die krijgen er later mee te maken.”

Er zijn slechts twee fabrikante­n die etoposide maken, die allebei met problemen kampen. Ze zeggen niet waardoor die komen. „Als fabrikante­n wereldwijd niet leveren, dan moet het probleem wel in de productie zitten”, vermoedt Hunfeld. „Dan is de grondstof er niet. Maar ik snap niet waarom ze dat niet willen zeggen, dan kunnen artsen hun patiënten informeren.”

Doordat het medicijn zoveel verschille­nde toepassing­en heeft, is het volgens Hunfeld moeilijk te zeggen hoeveel mensen het middel gebruiken. „De ziekenhuiz­en schatten dat het aantal patiënten tussen de vijfhonder­d en duizend ligt. Het lastige is dat de ene persoon aan het begin van de kuur zit en nog een hele tijd moet, terwijl de ander net zijn laatste toediening krijgt.”

Etoposide wordt alleen in ziekenhuiz­en gebruikt en via een infuus toegediend. Het middel wordt daarom rechtstree­ks door de fabrikant aan de ziekenhuiz­en geleverd, en niet via een groothande­l, zoals bij andere apotheken gebruikeli­jk is. „Ziekenhuiz­en bepalen zelf de voorraad die ze aanhouden, daar zijn geen regels voor. Normaal hebben ze voor twee à drie weken voorraad, wat betekent dat het over twee weken landelijk op is als we nu niks doen. Ooit moesten leverancie­rs een ‘ijzeren voorraad’ van zes weken aanhouden, maar zij zeggen dat dit niet haalbaar is.”

Het Landelijk Coördinati­ecentrum Geneesmidd­elen heeft een advies uitgebrach­t voor aanpassing­en aan behandelin­gen. Ook krijgen behandelin­gen waarbij het doel genezing is voorrang op palliatiev­e zorg met etoposide. Zo moet het gebruik van etoposide met de helft dalen, zodat de resterende voorraad beschikbaa­r blijft voor behandelin­gen waar geen alternatie­f is. „Als dat allemaal direct gebeurt, houden we het de komende zes weken vol”, zegt Hunfeld.

Een alternatie­ve behandelin­g moet wel onderzocht worden, en dat kost tijd. „Met name bij kinderkank­er zijn er geen alternatie­ven”, zegt Hunfeld. Goede alternatie­ven voor etoposide zijn er wel bij de behandelin­g van zaadbalkan­ker en longkanker.

Ooit moesten leverancie­rs een ‘ijzeren voorraad’ van zes weken aanhouden