Zolang ongedocumenteerden nog vrij rondlopen, is er hoop op succes
Ik heb de laatste jaren veel mensen gesproken zonder verblijfspapieren en de rode draad was altijd dat ze niet terug wilden. Niet omdat ze zo’n hekel aan hun thuisland hebben, integendeel. Het gemis is vaak groot, maar het idee om onverrichter zake terug te keren, zonder baan, verblijfspapieren en bestaanszekerheid, voelt als een mislukking, alsof ze gefaald hebben. Zolang ze nog vrij rondlopen, is er hoop op succes.
De meneer in het vliegtuig kon zijn terugkeer afschuiven op de agenten die hem begeleidden. Zij waren zijn beul en verlosser tegelijk: hij mocht ze niet, omdat ze hem uitzetten uit het land waar hij wilde leven, maar tegelijk waren zij het perfecte excuus voor hem om terug te keren naar het land waar hij weer zichzelf mag zijn.
Waar hij mag zijn. Waar zijn aanwezigheid niet bevraagd wordt, zijn recht om zich vrij te bewegen vanzelfsprekend is, zijn culturele achtergrond geen reden voor wantrouwen, zijn uiterlijk geen aanleiding voor etnisch profileren, zijn bestaansrecht geen politiek ruilmiddel.
Hij leek het zelf ook te beseffen toen we de grond naderden. „Kijk eens wat een beschaving. Fatsoen. Het eerste wat ik ga doen is naar mijn ouders.” Hij had ze al die jaren niet gezien.
Hij had een baan kunnen hebben, een gezin. Maar nu liep hij met slechts een slof sigaretten met de agenten mee richting de douane voor de overdracht. Achttien jaar in een land zonder perspectief en dan weer met lege handen terugkeren naar het land waar je geboren bent, dat je niet vraagt wat je er doet, waar je thuishoort en dat je ook weer terugneemt.
Soms komen vermomd als tegenslag.