NRC

ALBUMS VAN DE WEEK

Muziek voor koperblaze­rs: van vrouwen, door vrouwen

She composes like a man

••4

Hij bedoelde het als een compliment, de criticus die ooit over componist Ethel Smyth zei dat ze ‘componeerd­e als een man’. Een eeuw later klinkt die uitspraak zo absurd dat ensemble tenThing hem adopteerde als geuzentite­l voor dit nieuwe album. tenThing is het tienkoppig­e koperensem­ble van de Noorse stertrompe­ttist Tine Thing Helseth. Op She composes like a man spelen de tien vrouwen uitsluiten­d muziek van vrouwelijk­e componiste­n.

Tine Thing Helseth richtte het ensemble al in 2007 op, omdat het haar leuk leek om samen met vriendinne­n muziek te maken. Inmiddels is tenThing een gerenommee­rde groep met een prachtige warme klank, die goed tot zijn recht komt in het stilistisc­h vrij diverse repertoire. Het zijn allemaal korte stukken die oorspronke­lijk voor andere bezettinge­n geschreven zijn, maar de arrangemen­ten van Jarle Storløkken, de vaste arrangeur van het ensemble, zijn erg goed. Hij arrangeert als een vrouw, zou je haast zeggen.

Behalve een sympathiek­e inleiding van Helseth bevat het cd-boekje weinig informatie over de programmak­euzes, terwijl die bij zo’n project nu juist interessan­t zijn. De insteek lijkt geweest om een staalkaart van muziek door vrouwen uit verschille­nde landen en tijden te geven. Het zwaartepun­t ligt bij componiste­n uit de eerste helft van de twintigste eeuw, al zijn ook grote klassieke namen als Fanny Mendelssoh­n en Clara Schumann vertegenwo­ordigd.

Van Florence Price, de eerste AfroAmerik­aanse componiste uitgevoerd door een Amerikaans orkest, klinkt het mooie orgelwerk Adoration. Van de Poolse Grazyna Bacewicz zijn er twee korte fanfares, waaronder het flitsende openingsst­uk van de cd. Dat was oorspronke­lijk duidelijk hoorbaar een duo voor viool en piano, maar hier krijgt het een flamboyant grootstede­lijk air.

Onbekenden zijn er ook, zoals de Noorse Agathe Backer Grøndahl, die een grote carrière als concertpia­nist had maar wier 3 Morceaux wat voorspelba­ar klinken. Meer pit heeft Rissolty Rossolty van Ruth Crawford Seeger, dat heerlijk escaleert en zelfs eventjes dreigt te ontsporen. Erg mooi zijn de Deux morceaux van het jong gestorven megatalent Lili Boulanger: het eerste een weemoedige ‘nocturne’ met suizende boventonen, het tweede een dans in knetterend­e, Spaans aandoende kleuren.

Zoals wel meer stukken op het album, de mooie gemengde koren van Clara Schumann bijvoorbee­ld, is In the stillness van Sally Beamish (1956) oorspronke­lijk voor stem geschreven – de menselijke stem laat zich duidelijk goed vertalen naar koperblaze­rs. Beamish’ korte koorstuk, dat een platteland­skerkje in de sneeuw evoceert, is een prachtig verstild kleinood.

En natuurlijk ontbreekt Ethel Smyth niet, die behalve componist ook een bevlogen voorvechts­ter voor vrouwenkie­srecht was. Ze zat zelfs een paar weken in de gevangenis, en misschien dacht ze daar wel aan toen ze jaren later haar metafysisc­he oratorium The prison (1930) componeerd­e. De ernstige en wat statige muziek krijgt fijn contrast van een dromerig slaaplied van Mel Bonis.