«Φωτιές» στο ΝΑΤΟ από τη συμφωνία Ερντογάν Πούτιν για τον πυρηνικό σταθμό στο Ακούγιου
Το ΝΑΤΟ αντιμετωπίζει ένα ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα στις σχέσεις Τουρκίας-Ρωσίας από το ρωσικό σύστημα πυραυλικής άμυνας S-400 που έχει αγοράσει η Άγκυρα και αυτό ακούει στον τίτλο «πυρηνικός σταθμός Ακούγιου». Αυτό αναφέρουν με εκτενή ανάλυσή τους οι «Financial Times» και καλούν το ΝΑΤΟ να αντιδράσει στη σύσφιξη σχέσεων μεταξύ Ερντογάν και Πούτιν στη σκιά των συμφωνιών για πυρηνικές επενδύσεις στην Τουρκία.
Όπως τονίζει το δημοσίευμα, ο Ερντογάν συνηθίζει να αναφέρεται στη μονάδα που κατασκευάζεται από τη ρωσική κρατική εταιρεία Rosatom στην ακτή της Μεσογείου ως «το πρώτο πυρηνικό εργοστάσιο της Τουρκίας», αλλά στην πραγματικότητα ανήκει στη Ρωσία. Σε αντίθεση με το κλασικό μοντέλο κατασκευής, όπου ο προμηθευτής σχεδιάζει και κατασκευάζει τον αντιδραστήρα προτού τον παραδώσει στη χώρα, το Ακούγιου χρησιμοποιεί ένα πρωτόγνωρο για τη βιομηχανία μοντέλο κατασκευήςιδιοκτησίας-λειτουργίας (BOO). Η Ρωσία διατηρεί την πλειοψηφία της ιδιοκτησίας, ενώ αναλαμβάνει όλους τους οικονομικούς, επιχειρησιακούς και κατασκευαστικούς κινδύνους.
Τα συμβόλαια BOO
Το πακέτο της Μόσχας περιλαμβάνει την κατασκευή, τη λειτουργία, την εκπαίδευση του προσωπικού, τη διαχείριση των χρησιμοποιημένων πυρηνικών καυσίμων και την τελική αποξήλωση του σταθμού, όλα πολύ ελκυστικά για μια χώρα όπως η Τουρκία, που εισέρχεται για πρώτη φορά στην πυρηνική ενέργεια.
Τα συμβόλαια BOO είναι δαπανηρά για τη Μόσχα και για αυτό η Ρωσία τα έχει εφαρμόσει μόνο στο Ακούγιου και διστάζει να τα χρησιμοποιήσει ξανά. Ωστόσο, ο Ρώσος πρόεδρος πρέπει να πίστευε ότι τα οφέλη από την ιδιοκτησία στρατηγικών υποδομών σε μια χώρα του ΝΑΤΟ υπερβαίνουν τους οικονομικούς κινδύνους. Και μάλλον έχει δίκιο.
Η έλλειψη διαφάνειας γύρω από τη διαδικασία, οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι και το κακό ιστορικό ασφαλείας της Rosatom προβληματίζουν, ωστόσο, εκατομμύρια κατοίκους της περιοχής. Οι δυτικές χώρες μπορεί να απορρίπτουν αυτές τις ανησυχίες και να επαινούν την Τουρκία για τη μετάβασή της στην πράσινη ενέργεια, αλλά το Ακούγιου αποτελεί επίσης ένα μακροπρόθεσμο πρόβλημα για το ΝΑΤΟ.
Το έργο του Ακούγιου παρουσιάστηκε από τον Ερντογάν ως το σχέδιό του για τη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της Τουρκίας, ιδίως από τη Ρωσία. Ωστόσο, αντί να επιτύχει αυτό, το συμβόλαιο BOO δένει την Τουρκία και τη Ρωσία για τον επόμενο αιώνα, μέσω ενός αναμενόμενου 60ετούς κύκλου λειτουργίας και της επακόλουθης διαδικασίας αποξήλωσης.
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης στην Τουρκία είναι κατά του έργου. Για να το προστατεύσει, ο Ερντογάν υπέγραψε διακρατική συμφωνία με τον Πούτιν, καθιστώντας συνταγματικά αδύνατο για μια μελλοντική κυβέρνηση μετά τον Ερντογάν να το αμφισβητήσει. Αυτό σημαίνει ότι η Ρωσία, η οποία είναι γνωστή για τη χρήση της ενέργειας ως γεωπολιτικό όπλο, θα έχει άμεσο έλεγχο στρατηγικών υποδομών σε μια χώρα του ΝΑΤΟ για 100 χρόνια, ανεξάρτητα από το ποιος θα είναι στην εξουσία.
Αυτό όμως δεν είναι το μόνο πρόβλημα. Ο σταθμός Ακούγιου βρίσκεται κοντά στη βάση του Ιντσιρλίκ, όπου στεγάζεται η μεγαλύτερη αποθήκη πυρηνικών όπλων του ΝΑΤΟ και λειτουργεί ως κέντρο υποστήριξης αποστολών
της Συμμαχίας. Το εργοστάσιο βρίσκεται επίσης κοντά στη ραντάρ αντιβαλλιστικών πυραύλων του ΝΑΤΟ στο Κιουρετζίκ. Το συμβόλαιο BOO επιτρέπει στη Ρωσία να διατηρεί προσωπικό και εξοπλισμό κοντά σε αυτές τις εγκαταστάσεις του ΝΑΤΟ.
Φόβος για ρωσικά στρατεύματα στην περιοχή
Η Τουρκία ενδέχεται να κατασκευάσει ένα νέο ραντάρ για να προστατεύσει το εργοστάσιο. Στρατιωτικοί αναλυτές και αξιωματούχοι φοβούνται ότι, καθώς το Ακούγιου ανήκει στη Ρωσία, η Μόσχα μπορεί να απαιτήσει να λειτουργήσει αυτό το ραντάρ και να φέρει στρατεύματα για την παροχή ασφάλειας.
Η Δύση έχει σε μεγάλο βαθμό παραβλέψει τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας από τη Ρωσία για τη δημιουργία μακροχρόνιων πολιτικών, οικονομικών και στρατιωτικών δεσμών με στρατηγικά σημαντικές χώρες. Ενώ η Τουρκία επικρίθηκε και επιβλήθηκαν κυρώσεις για την αγορά του S-400, οι δυτικές χώρες έχουν παραμείνει σιωπηλές για το Ακούγιου.
Ωστόσο, η Τουρκία θέλει να κατασκευάσει έναν δεύτερο πυρηνικό αντιδραστήρα και η Ρωσία προηγείται στον διαγωνισμό. Για να στερήσει από τη Μόσχα ένα γεωπολιτικό πλεονέκτημα και να καθησυχάσει τις ανησυχίες των κατοίκων για την ασφάλεια και το περιβάλλον, η Δύση πρέπει να κάνει περισσότερα για να αντιπαρατεθεί με τις ευνοϊκές συνθήκες που προσφέρει η Μόσχα στην Άγκυρα.