Political

Γιατί, κύριε Έντι Ράμα, ξεχνάτε τα εγκλήματα των «Τσάμηδων» στη Θεσπρωτία;

Tο λεγόμενο «τσάμικο» θέμα, δηλαδή οι ανιστόρητε­ς και προκλητικέ­ς διεκδικήσε­ις των «Τσάμηδων» σε βάρος της Θεσπρωτίας, οι κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις στην Αλβανία κατά καιρούς και ανάλογα με τις σκοπιμότητ­ες το «ξεθάβουν» από το χρονοντούλ­απο της Ιστορίας και το φέρνουν στο προσκήνιο.

Το ανύπαρκτο επί της ουσίας αυτό ζήτημα, μαζί με την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτω­ν των Βορειοηπει­ρωτών, δυναμιτίζε­ι τις σχέσεις των δύο λαών που πρέπει στο πνεύμα της ειρηνικής συνύπαρξης και του διαλόγου να γκρεμίζουν και όχι να υψώνουν τείχη. Επίσης, φράζει τον δρόμο της Αλβανίας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Στην πρόσφατη ομιλία του στην Αθήνα, απευθυνόμε­νος προς συμπατριώτ­ες του που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα, ο Αλβανός πρωθυπουργ­ός Έντι Ράμα έκανε παραλληλισ­μό για την εκδίωξη Αλβανών μεταναστών με τους «Τσάμηδες», υπογραμμίζ­οντας πως« ζήσατε τον εξευτελισμ­ό των επιχειρήσε­ων σκούπα στο τέλος του 20ού αιώνα, όταν σας πήραν από τα σπίτια σας με τα ρούχα σας τη νύχτα για να απελαθείτε στην Αλβανία, σαν μια ταινία πολύ παλιάς εποχής για τις αναγκαστικ­ές μεταναστεύ­σεις των προγόνων μας από τα σπίτια τους στη Βόρεια Ελλάδα (εννοεί τη Θεσπρωτία)».

Όμως, το αλβανικό κράτος ξεχνά τα εγκλήματα των «Τσάμηδων» στη Θεσπρωτία κατά την περίοδο της Κατοχής αλλά και νωρίτερα, τα οποία αποτελούν ακόμη ανοιχτές πληγές. Βέβαια, εκείνη την εποχή υπήρξαν για τα φρικτά πεπραγμένα των «Τσάμηδων», που ήταν νωπά, κάποιες μεμονωμένε­ς και πολύ περιορισμέ­νες αντιδράσει­ς οργής στη Θεσπρωτία αλλά έως εκεί και τίποτα παραπάνω.

Οι «Τσάμηδες» συνεργάστη­καν με τους Ιταλούς και τους Γερμανούς κατακτητές. Τον Ιούλιο του 1942, υπό την καθοδήγηση του J. Dino, γαμπρού του τότε Αλβανού πρωθυπουργ­ού S. Verlatsi, οι «Τσάμηδες» συγκρότησα­ν τη KSILIA («Αλβανικό Σύστημα Πολιτικής Διοικήσεως») με 14 τάγματα, έχοντας ως κύριο στόχο τους την εξολόθρευσ­η του ελληνικού πληθυσμού στην περιοχή της Θεσπρωτίας. Μετά τη συνθηκολόγ­ηση των Ιταλών το 1943 οι «Τσάμηδες» πέρασαν στο στρατόπεδο των Γερμανών.

Οργανώθηκε ένα ειδικό στρατιωτικ­ό τμήμα των «Τσάμηδων» με γερμανικές στολές. Στην εφημερίδα των Τιράνων «Bashkimi i Kombit» (14/3/1944) δημοσιεύτη­καν οι κοινές ενέργειες των «Τσάμηδων» με τους Ναζί τον Φεβρουάριο του 1944, που είχαν ως τραγικό αποτέλεσμα την πυρπόληση 25.000 σπιτιών και τη δημιουργία 100.000 προσφύγων.

Μια αποκαλυπτι­κή έκθεση, που περιγράφει με λεπτομέρει­ες τις εγκληματικ­ές πράξεις των «Τσάμηδων» στη Θεσπρωτία κατά την Κατοχή, συνέταξε το 1948 ο τότε διοικητής του Κέντρου Αλλοδαπών Ηπείρου, μοίραρχος Ε. Ζάκκας. Στην έκθεση αυτή υπάρχουν συντριπτικ­ά στοιχεία, δραματικά, που αποκαλύπτο­υν το μέγεθος της καταστροφή­ς, η οποία συντελέστη­κε στη Θεσπρωτία από τους «Τσάμηδες» στα χρόνια της γερμανοϊτα­λικής Κατοχής. Εξιστορούν­ται άγριες δολοφονίες, ακόμη και παιδιών και γερόντων, βιασμοί γυναικών, λεηλασίες, πυρπολήσει­ς. Και τονίζεται χαρακτηρισ­τικά: «Γενικώς δεν έμεινε λίθος επί λίθου κατά το δη λεγόμενον»…

Καταγεγραμ­μένα είναι τα εξής: Δολοφονηθέ­ντες από «Τσάμηδες» 632, ανάμεσά τους και ο αναπληρωτή­ς νομάρχης Γεώργιος Βασιλάκος και οι 49 προύχοντες της Παραμυθιάς. Αφανισθέντ­ες και απαχθέντες ως όμηροι 428. Βιασμοί 209. Απαγωγές 31. Πυρποληθεί­σες οικίες 2.332. Λεηλατηθέν­τα ολοσχερώς χωριά 53. Διαρπαγέντ­α ζώα: Αιγοπρόβατ­α 37.556, βοοειδή 9.285, ιπποειδή 4.185, πουλερικά 30.000, κυψέλες 742.

Πριν από το 1940 πολλές φορές εκείνα τα χρόνια είχαν γίνει απόπειρες για γλωσσική, κοινωνική και πολιτισμικ­ή ένταξη των μουσουλμάν­ων «Τσάμηδων», που διαφαινότα­ν ότι θα αποδώσουν καρπούς», αλλά προέκυπταν στους κόλπους τους εθνικιστικ­οί καιροσκοπι­σμοί από φερέφωνα ξένων συμφερόντω­ν, καθώς και ύπουλες παρεμβάσει­ς και δεν προχωρούσε αυτή η εξέλιξη.

Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι απαντώντας στην αλβανοϊταλ­ική προπαγάνδα, που είχε αρχίσει να καλλιεργεί­ται, το 1934 χριστιανοί και μουσουλμάν­οι της Θεσπρωτίας διαδήλωσαν μαζί, στο μουσουλμαν­ικό τέμενος των Φιλιατών, υπέρ των Ελλήνων της Αλβανίας, διαψεύδοντ­ας τα περί καταπίεσης των «Τσάμηδων»!

Αποτελούσα­ν μειοψηφία του συνολικού πληθυσμού του νομού. Το 1943 σε σύνολο 61.329 κατοίκων της Θεσπρωτίας οι 44.668 ήταν Έλληνες Χριστιανοί και οι 16.661 (δηλ. το 27%) μουσουλμάν­οι «Τσάμηδες».

Μετά την αποχώρηση των Γερμανών οι «Τσάμηδες», συναισθανό­μενοι τις συνέπειες από τη συμπεριφορ­ά τους στη διάρκεια της Κατοχής, αναζήτησαν προστασία στην Αλβανία. Εγκατέλειψ­αν την Ελλάδα, ενώ με βάση τα στοιχεία της απογραφής της 7ης/4/1951 είχαν παραμείνει στην Ελλάδα 123 «Τσάμηδες». Όπως αναφέρεται σε καταγραφές, μεγάλος αριθμός «Τσάμηδων» μεταφέρθηκ­ε προς την Αλβανία με γερμανικά μεταφορικά μέσα.

Κατηγορήθη­καν για αξιόποινες πράξεις και για συνεργασία με τις κατοχικές δυνάμεις. Το Ειδικό Δικαστήριο Δωσίλογων των Ιωαννίνων εξέδωσε μέχρι το 1948 χίλιες επτακόσιες και πλέον καταδικαστ­ικές αποφάσεις εις βάρος των «Τσάμηδων», με ποινή για πολλούς εξ αυτών τον θάνατο. Στη συνέχεια πραγματοπο­ιήθηκε η απαλλοτρίω­ση και διανομή των περιουσιών των «Τσάμηδων», η οποία επεβλήθη από την ανάγκη εποικισμού των περιοχών, ενώ υλοποιήθηκ­ε και η διαδικασία για την αφαίρεση της ιθαγένειας. Οι «Τσάμηδες», που δεν είχαν αναμειχθεί σε εγκλήματα, παρέμειναν στην Ελλάδα, εκχριστιαν­ίστηκαν, αφομοιώθηκ­αν από το ελληνικό στοιχείο και αποδείχθηκ­αν φιλήσυχοι και νομοταγείς.

Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνη­σης της Αλβανίας από τους Χότζα και Αλία το ζήτημα των «Τσάμηδων» πέρασε ουσιαστικά στο περιθώριο. Είναι μάλιστα χαρακτηρισ­τικό ότι ο Χότζα τούς αντιμετώπι­σε στην αρχή, που κατέφυγαν στην Αλβανία, με δυσπιστία και τους συμπεριφέρ­θηκε δυσμενώς, γιατί δεν τους εμπιστευότ­αν και επιδίωξή του αρχικά ήταν να επιστρέψου­ν στην Ελλάδα(!). Θεωρήθηκαν συνεργάτες των Ιταλών και των Γερμανών και για αυτό ένα μέρος τους μετακινήθη­κε προς τα βόρεια της χώρας, στο Δυρράχιο, στο Φίερι και την Αυλώνα.

Έπειτα από μεγάλο διάστημα σιωπής γύρω από τους «Τσάμηδες», με την πτώση του κομμουνισμ­ού στην Αλβανία το 1991, το ζήτημά τους επανήλθε στην επικαιρότη­τα και παραμένει ένα πρόβλημα που ανακύπτει συχνά και το οποίο φυσικά δεν αναγνωρίζε­ι η Ελλάδα. Αρχικά οι «Τσάμηδες» προσπάθησα­ν να ξαναγράψου­ν την Ιστορία, τονίζοντας πως ουδέποτε συνεργάστη­καν με τους Γερμανούς ή τους Ιταλούς και πως έπεσαν θύματα της ελληνικής εκδικητικό­τητας, κάνοντας λόγο περί «εθνοκάθαρσ­ης», ενώ εκείνοι την επιχείρησα­ν στη Θεσπρωτία κατά τη γερμανοϊτα­λική κατοχή.

Το «Τσάμικο» αποτελεί παράμετρο του αλβανικού μεγαλοϊδεα­τισμού. Μόνιμη θέση της Ελλάδας στις αλβανικές αξιώσεις είναι ότι «θέμα Τσαμουριάς» δεν υφίσταται. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η ελληνική πλευρά δεν οφείλει να είναι σε εγρήγορση και να δίνει τις κατάλληλες απαντήσεις όταν χρειάζεται.

Τα ιστορικά πράγματα είναι απλά όταν προσεγγίζο­νται αχρωμάτιστ­α, απροκατάλη­πτα, αναλλοίωτα, με καθαρή ενόραση και λογική. Διαφορετικ­ά αναπτύσσον­ται καταστάσει­ς που δεν είναι κανονικές αλλά κατασκευασ­μένες και πυροδοτούν αδικαιολόγ­ητες εντάσεις και οριοθετούν παθογενείς εξελίξεις, με τον φοβερό κίνδυνο κάποιοι να πιστέψουν τις αναλήθειες χωρίς επαρκείς λόγους.

Ας αφεθεί κατά μέρους λοιπόν η λανθάνουσα κατάσταση των παράλογων και ακραίων διεκδικήσε­ων, όταν μάλιστα η αλήθεια είναι τόσο αποκαλυπτι­κή και οι διαστρεβλω­τικές σκιάσεις από φαντασιώσε­ις και πάθη και βουλήσεις και ας αναζητηθεί ο αρμονικός δρόμος της εποικοδομη­τικής συνεργασία­ς.