Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Ze begonnen als neonazi’s, nu krijgen ze Amerikaanse wapens
In Oekraïne zijn het stuk voor stuk nationale helden, maar nu krijgen de strijders van de roemruchte Azov-brigade ook weer internationale glans. De VS heeft de spons over hun duister verleden getrokken.
OEKRAÏNE
“Azov wordt nog krachtiger, nog professioneler en nog gevaarlijker voor de bezetters”, stond er dinsdag op het Telegram-kanaal van de brigade te lezen. Het was een reactie op het bericht van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, dat de strijders toegang zullen krijgen tot VS-wapens en opleiding mogen krijgen van Amerikaanse instructeurs.
Sinds 2018 viel Azov onder de zogenaamde Leahy-wetten. Die verbieden Amerikaanse steun aan “buitenlandse veiligheidstroepen” als er “ernstige aanwijzingen zijn over schendingen van de mensenrechten”. Die waren er. In 2016 publiceerden zowel Amnesty als Human Rights Watch een lijvig rapport over Azov waarin de woorden ‘mishandeling’, ‘foltering’ en ‘verkrachting’ geregeld vielen. Azov had volgens de VN oorlogsmisdaden begaan. Door Facebook werd het op gelijke voet behandeld als IS en de Ku Klux Klan. Begin 2023 trok Meta de betiteling “gevaarlijke organisatie” voor Azov weer in.
Nazisymbolen in logo
De stichtende leden waren lid van Sekte 82, de harde kern van voetbalclub FC Metalist Kharkiv. Toen in 2014 de strijd in de Donbas losbarstte, werd het stelletje ongeregeld een paramilitaire vechtmachine. Het insigne deed de wenkbrauwen fronsen: een wolfsangel op een “Sonnenrad” (een zwarte zon), twee gekende nazisymbolen.
De kern van het toenmalige Azov-bataljon bestond uit leden van het ultranationalistische ‘Patriot van Oekraïne’. Het was het geesteskind van Andriy Biletsky, de eerste commandant van Azov. Onder zijn leiding heroverden ze stad Marinka en drongen ze door tot in de voorsteden van Donetsk. In de eerste en tweede slag om Marioepol stonden ze in de frontlinie, de stad die hen door heldhaftig en onverbiddelijk verzet in de Azovstal-fabriek in 2022 helden van Oekraïne zou maken. “De missie van Oekraïne is om de blanke rassen van de wereld te leiden in de laatste kruistocht tegen de door semieten geleide Untermenschen”, zei de oprichter van Azov ooit. Azov lokte veel buitenlandse neonazi’s die Oekraïne mee kwamen verdedigen.
Heldenstatus
De huidige leider is sinds juli 2023 Denys Prokopenko, de voormalige commandant van de troepen in de Azovstal-fabriek. Zijn mannen noemen hem ook wel Redis, een bijnaam van toen hij nog een ultra van voetbalclub Dynamo Kiev was. In mei 2022 gaf hij zich over op vraag van Kiev. Vijf maanden later werd hij in een gevangenenruil vrijgelaten. Samen met vier andere Azovcommandanten moest hij in ballingschap naar Turkije tot het einde van de oorlog. Maar president Erdogan zette zijn collega Poetin voor schut en stuurde hen allemaal terug naar Kiev.
Honderden leden van Azov zijn nog krijgsgevangen. Voor hun vrijlating wordt wekelijks betoogd in Kiev. Sinds de zomer van 2023 duiken de veteranen en de vele rekruten die ze aantrekken weer overal op waar het echt heet wordt. Destijds aan Bachmoet, in Lyman (Donetsk), Zaporizja en nu bij het offensief in Charkov. Ze slagen er steeds in met een minimum aan verliezen Rusland zware slagen toe te brengen. Waar ze actief zijn, slaat de schrik de Russen om het hart. Hun heldenstatus werkt als een magneet op vrijwilligers omdat ze er ook de beste opleiding en uitrusting krijgen. Alleen Amerikaanse wapens en trainingen ontbraken nog om de vechtmachine helemaal op volle kracht te krijgen. Nu die er komen, zal dat nog meer vrijwilligers lokken, en die kan Oekraïne stuk voor stuk gebruiken.
De oorlog heeft niet alles, maar wel veel veranderd. Van de oorspronkelijke brigade die vooral in Marioepol actief was, 2.500 strijders sterk, blijft nog amper wat over. Azov heeft ondertussen vertakkingen gekregen in Kiev, Charkov en Soemy. De timing van de rehabilitatie is geen toeval. Vooral in de twee grensregio’s Charkov en Soemy woedt een Russisch offensief dat met wat extra slagkracht snel – ook letterlijk – kan doodbloeden. Die nieuwe Azov SO S-brigades hebben een insigne waarop geen spoor meer is van een zwarte zon of wolfsangel. Ze zijn opgegaan in de Special Forces van de Nationale Garde. Hun nieuwe commandant praat enkel over patriottisme
De strijders van de Azov-brigade lieten zich opmerken toen ze in Marioepol dapper bleven vechten tegen de Russen vanuit de Azovstalfabriek. en hoedt zich voor verdere uitspraken. Oprichter Biletsky is wel nog steeds actief achter de schermen als commandant van Azov-veteranen, maar heeft zijn toon gemilderd. “Etniciteit is geen parameter die bepaalt wie wel en niet tot de Oekraïense natie kan behoren.”
Door Facebook werd Azov op gelijke voet behandeld als IS en de Ku Klux Klan. Begin 2023 trok Meta de betiteling “gevaarlijke organisatie” wel weer in
Patriottisme en haat
De discussie over Azov zal altijd blijven bestaan. De algemene conclusie is stilaan dat patriottisme en haat tegen Rusland de strijders drijft, en niet langer een extreme ideologie. Al ontkent niemand dat er nog extreemrechtse leden dienen. Na een review door het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken werden geen bewijzen meer gevonden voor een inbreuk op de Leahy-wetten.
De Amerikaanse erkenning zal de slagkracht van Oekraïne zeker versterken, zelfs al zijn de Azovstrijders beperkt in aantal. Het zal ook de propaganda van het Kremlin wapenen. Als het bewijs dat voor de VS alles is geoorloofd in de strijd tegen Rusland, zelfs een troep neonazi’s die in Rusland onder de noemer “terroristische organisatie” vallen. Vorige week nog kreeg Wikipedia een boete van 35.000 euro omdat het de Azovpagina nog niet heeft gedeletet.