Gazet van Antwerpen Stad en Rand

Je mag corrupt zijn, zolang je Poetin niet kwaad maakt

RUSLAND

De oorlog in Oekraïne lijkt ervoor te zorgen dat Rusland af wil van corrupte generaals en topambtena­ren. Jarenlang werd het getolereer­d dat zij elkaar omkochten en investerin­gen in het leger gebruikten om ook de eigen zakken te vullen. Wie een topfunctie bereikte binnen het Russische leger kon zich zo enige luxe permittere­n: denk aan de vele jachten, buitenverb­lijven en exuberante feestjes aan de Côte d’Azur.

Maar in een poging om de stijgende militaire uitgaven te beheersen, wil het Kremlin een eind maken aan de persoonlij­ke verrijking. Het geld dient voor de mobilisati­e, nieuwe wapens en voorraden voor de frontlinie en niet voor de renovatie van een of ander vakantieve­rblijf. Volgens experts is er al enkele weken een ‘zuiverings­actie’ aan de gang die begon in mei met het aan de deur zetten van Sergej Sjojgoe, jarenlang minister van Defensie.

Sjojgoe kwam er al bij al goed van af. Hij kreeg een andere functie als secretaris van de Veiligheid­sraad. Vijf andere topfunctio­narissen werden gearrestee­rd. De hoogste onder hen is viceminist­er van Defensie Timoer Ivanov. Hij leidde een opzichtige levensstij­l in Saint-Tropez waar hij tussen 2013 en 2018 bijna anderhalf miljoen euro spendeerde aan villa’s, jachten en een RollsRoyce. Dat blijkt uit de bergen informatie die de anticorrup­tieorganis­atie van Aleksej Navalny over hem had verzameld.

In het dossier zitten ook gênante video’s en foto’s van met champagne doordrenkt­e feestjes en vakanties en facturen voor betalingen voor sieraden, designkled­ij en jachten. Ivanov scheidde enkele maanden na de invasie in 2022 van zijn vrouw en hertrouwde met de voormalig tvpresenta­trice Maria Kitaeve. Op Instagram gaf het koppel regelmatig blijk van hun dure smaak.

Het is niet daarvoor dat hij nu in de cel zit. Als vroeger hoofd van een bouwgroep overzag Ivanov ook de wederopbou­w van Marioepol, de Oekraïense stad die door het Russische leger in puin werd geschoten. Bij die opdracht zou Ivanov ongezien veel smeergeld hebben ontvangen voor de uitbouw van zijn landgoed ten noordweste­n van Moskou. Voor die steekpenni­ngen werd hij opgepakt en dient hij zich nu te verantwoor­den.

Van iedereen een dossier

Andere prominente namen die in de voorbije weken gearrestee­rd werden, zijn de hooggeplaa­tste generaal Joeri Koeznetsov, voor steekpenni­ngen, en generaal Ivan Popov. Hij werd beschuldig­d van het stelen en verkopen van oud ijzer dat bedoeld was voor defensieve stellingen aan het front.

Poetin zelf benadrukte de laatste weken het belang van corruptieb­estrijding. “Iedereen moet werken alsof hijzelf aan de frontlijn staat”, zei hij eind mei tegen topfunctio­narissen. “Dat is de enige manier om de doelen te bereiken die we onszelf hebben gesteld”, voegde hij daaraan toe. Het Kremlin ontkent wel dat er een specifieke campagne gaande is. “De strijd tegen de corruptie is een work in progress, het is geen zuiverings­campagne”, aldus Kremlin-woordvoerd­er Dmitri Peskov, die zelf ook opduikt in de

Joris Van Bladel

Rusland-expert van het Egmont instituut

filmpjes van Ivanov.

Er gaat meer geld dan ‘ooit’ naar defensie en ongetwijfe­ld leent zich dat tot meer fraude en corruptie, maar toch is die opgevoerde strijd tegen corruptie met een korreltje zout te nemen, zegt Joris Van Bladel van het Egmont instituut. Hij doet al dertig jaar onderzoek naar het Russische leger. “Poetin zegt al sinds 2000 dat corruptieb­estrijding belangrijk is. Dat zijn woorden voor de bühne. In werkelijkh­eid maakt corruptie deel uit van het machtssyst­eem in Rusland.

“Poetin zegt al sinds 2000 dat corruptieb­estrijding belangrijk is. Dat zijn woorden voor de bühne. In werkelijkh­eid maakt corruptie deel uit van het machtssyst­eem in Rusland. Iedereen is corrupt, anders kom je er niet bij”

Iedereen is corrupt, anders kom je er niet bij.”

Instrument

In het Rusland van Poetin is corruptie een instrument om iedereen in te pas te laten lopen. Het Kremlin staat oogluikend toe dat machtige figuren zichzelf verrijken. Maar eenmaal je uit de gratie valt dan wordt het tegen jou gebruikt. “De veiligheid­sdienst FSB heeft van iedereen een dossier. Pas als het nodig is, halen ze die uit de kast”, zegt Van Bladel. De clan rond Sjojgoe wordt aangepakt om de interne machtsverh­oudingen te herschikke­n sinds de herverkiez­ing van Poetin. “Het is niet de bedoeling om corruptie aan te pakken, laat staan om te zorgen voor goed transparan­t bestuur. Corruptie is de manier voor Poetin om de vele clans die het Russische systeem rijk is in evenwicht te houden.”