Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Kerktoren van verdwenen polderdorp staat er weer
Te midden van containers en kranen in de Antwerpse haven is de gerestaureerde kerktoren van het verdwenen polderdorp Wilmarsdonk onthuld. Naast de kerk staat een kunstwerk van Bas Princen dat verwijst naar de haven en het verleden van het dorp.
De kleine kerktoren van het voormalige polderdorp Wilmarsdonk, niet te verwarren met het kerkje van Oosterweel, is een stille getuige van de polderdorpen die ten noorden van de stad lagen. Die dorpen moesten in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw plaatsruimen voor de uitbreiding van de haven.
In 1966 werden de laatste delen van Wilmarsdonk gesloopt. Wat overbleef, was de toren van de Sint-Laurentiuskerk. Dat de kerktoren, net zoals die van het kerkje van Oosterweel, bleef staan had destijds niets te maken met het bewaren van erfgoed.
De torens werden gebruikt als bakens voor de landmeters die op die manier exacte metingen konden uitvoeren voor de geplande uitbreiding van de haven. Bijna zestig jaar later is de kerktoren van Wilmarsdonk nog steeds een landmark tussen de havenactiviteiten. Daarom besloot het Havenbedrijf een aantal jaren geleden om de kerktoren te restaureren.
En die restauratie kwam niets te vroeg. Gaten in de muren werden gedicht, vuil werd verwijderd en kapotte onderdelen in de gevel werden hersteld. Het houten gebinte en de dakkapel werden vernieuwd en het ornament onder het kruis kreeg een nieuwe laag bladgoud.
Vrij spel voor vogels
Ook de vogels en vleermuizen kregen opnieuw een plek in of rond de kerktoren, door nestkasten en een vleermuizenschuif te voorzien. De werken hebben alles bij elkaar ongeveer een jaar geduurd. “Het monument is in de loop der jaren steeds meer geisoleerd geraakt in de zone tussen het Churchilldok en het Zesde Havendok. De kerktoren was weliswaar niet helemaal uit het oog verloren, maar als we eerlijk zijn wel een beetje uit het hart”, zegt de voorzitter van de raad van bestuur van Port of AntwerpBruges Annick De Ridder (N-VA). Maar dat moet nu veranderen. “Dankzij de renovatie van het kerkje van Wilmarsdonk en het kunstproject eromheen blijft deze plek en de geschiedenis die eraan vast hangt verderleven. De toren is en blijft een herinnering aan de verdwenen polderdorpen en tegelijkertijd een verwijzing de naar de uitbreiding van de Antwerpse haven.”
Het restauratieplan ging gepaard met een kunstwerk. Kunstenaar Bas Princen ging op zoek naar de beste manier om de toren opnieuw te laten herleven. Zijn project Wilmarsdonk transfers is een combinatie van illustraties en beelden, die de geschiedenis van de polderdorpen en de havenontwikkeling symboliseert.
“De toren van Wilmarsdonk is geschiedenis die ondanks de renovatie niet verloren mocht gaan. Het oude gelijkvloers van de kerktoren is in ere hersteld. In een verdiepte binnentuin heb ik veertien foto’s geplaatst die de levensgrote details laten zien van de kerktoren die na de renovatie verdwenen en verborgen zijn”, legt Bas Princen uit.
Omdat de toren zich op een operationeel haventerrein bevindt, is hij alleen op specifieke tijdstippen publiek toegankelijk. De eerstvolgende mogelijkheid om het project te bezoeken is op zondag 8 september, tijdens Open Monumentendag. Later volgen er nog een aantal andere momenten om de toren te bezoeken.
“Dankzij de renovatie van het kerkje van Wilmarsdonk en het kunstproject eromheen, blijft deze plek en de geschiedenis die eraan vasthangt verderleven” Annick De Ridder
Port of Antwerp-Bruges