Gazet van Antwerpen Stad en Rand

“Een virginaal en een fluit samen zijn magisch”

Muzieklera­ar Jef Van Boven (75) bouwde voor de vijftiende keer een oud Antwerps instrument. Met amperdocum­entatie en geen plannen timmer de hij een virginaalu­it1548 in elkaar. Het kostte hem maar liefst twee jaar om het instrument

EKEREN

Jef Van Boven bouwde voor de vijftiende keer een oud instrument na. Deze keer een virginaal uit 1548 van de Antwerpse bouwer Joos Karest. “Ik kies altijd voor Antwerpse instrument­en uit de Gouden Eeuw, die spreken mij het meeste aan”, vertelt Jef. Een virginaal bestaat net zoals een piano uit toetsen, snaren en een klankkast. Het bevat ook kleine, houten latjes die omhoog springen als de toetsen worden ingedrukt. Het toont aan wat voor een fijn precisiewe­rk de bouw van zo’n instrument vergt.

Twee jaar

Meer dan 600 werkuren, dus zo’n twee jaar tijd, stak hij in het bouwen van het virginaal. “Ik ging meerdere keren langs het Muziekinst­rumenten Museum in Brussel waar het originele exemplaar staat. Er staat ook nog één in Milaan, maar dat zijn de laatste twee.” De eerste keren werd hij nauwletten­d in het oog gehouden door de conservato­r. “Maar wanneer ze zien dat je het serieus neemt en je er duidelijk iets van kent, laten ze je wel met rust.” Er is amper documentat­ie en geen bouwplan van het instrument. “Ik heb het virginaal volledig zelf opgemeten.” Maar als er geen documentat­ie te vinden valt, hoe weet je dan hoe de binnenkant eruitziet?

“Op een bepaald moment vroeg ik of ze het instrument even konden kantelen. Ineens viel het volledig uit elkaar. Ze waren even vergeten dat de bodem een tijd geleden was losgekomen, niet raar voor een instrument uit 1548 natuurlijk”, lacht Jef.

Natuurlijk is het niet alleen door de passie voor muziek en oude

instrument­en dat Jef in staat is om deze instrument­en in elkaar te timmeren. “Gedurende vier jaar, van 1994 tot 1999, volgde ik een opleiding muziekinst­rumentenbo­uw in Puurs.” Daarnaast is

“Ik ging meerdere keren langs het Muziekinst­rumenten Museum in Brussel waar het originele exemplaar staat. Er staat ook nog één in Milaan, maar dat zijn de laatste twee” Jef Van Boven

Instrument­enbouwer

Moeder en dochter

Jef f luitist en leerkracht samenspel aan de academie. “De combinatie van een fluit en een virginaal vind ik magisch. Maar artiesten vinden met zo’n instrument, is zeer uitzonderl­ijk. Dus wilde ik het bouwen voor de muzikant.”

“Voor mijn opleiding had ik al een beetje geëxperime­nteerd met bouwpakket­ten waarbij je al de materialen op maat krijgt. Maar na mijn opleiding maakte ik alles van a tot z zelf.”

De materialen van een virginaal zijn strikt vastgelegd. De witte toetsen zijn opgebouwd uit runderbene­n, de zwarte toetsen uit eik met Chinese verf en de kist is uit lindehout.

Jef verkocht de meeste instrument­en, maar sommige unieke stukken houdt hij bij. Zoals het moeder en dochter virginaal dat in zijn living staat. Het kleine virginaal, ‘de dochter’, is een octaaf hoger en komt tevoorschi­jn via een deurtje. “Je kan de beide delen samen bespelen naast elkaar. Maar de dochter kan je ook bovenop de toetsen van de moeder monteren. Zo worden beide octaven tegelijker­tijd bediend.” Veel muzikanten houden van de zachte, maar toch volle klank van het instrument. “In de Gouden Eeuw kwamen muzikanten van ver om deze Antwerpse instrument­en eens te bespelen.” Maar ook nu kloppen veel muzikanten bij Jef aan om een cd op te nemen met een virginaal of om het op een concert te gebruiken. Het eerste concert van zijn recentste werk zal plaatsvind­en in het Begijnhof op zondag 24 maart om 15 uur.