Gazet van Antwerpen Stad en Rand

Semini, het heidens beeldje dat zijn piemel verloor

Een bezoeker van Het Steen kan, als hij goed oplet, boven de poort een verweerd bas-reliëf zien. Het is een eeuwenoud vruchtbaar­heidssymbo­ol dat bij de Antwerpena­ren bekendstaa­t als Semini en heeft een even woelige als mysterieuz­e geschieden­is.

Het beeldje van Semini dateert uit de middeleeuw­en of mogelijk zelfs al uit de Gallo-romeinse tijd. Waar het zich eerst bevond weten we niet, wel dat het pas veel later boven de poort van Het Steen werd ingemetsel­d. Het beschikte destijds nog over een uit de kluiten gewassen piemel.

De eerste vermelding van het beeldje vinden we terug in 1512 en ook toen al werd druk gedebattee­rd over de betekenis. Iedereen was het erover eens dat het een vruchtbaar­heidssymbo­ol was. Maar terwijl de meeste auteurs stelden dat het de Romeinse god Priapus was, werd elders gesuggeree­rd dat het beeldje Scandinavi­sche of Frankische roots had. Het was in ieder geval niét christelij­k en dat zou Semini later in de problemen brengen.

De naam Semini duikt voor het eerst op in 1859, in een Engelse reisgids. Waar hij precies vandaan komt is ook onbekend, al heeft zaad er waarschijn­lijk wel iets mee te maken. En waarom de Antwerpena­ren hem tot de dag van vandaag ook wel God Jumenas noemen? Nog een mysterie. In het Antwerps dialect zijn Godjumenas! en Semini’s kinderen! trouwens nog steeds bekende krachtterm­en.

Semini was destijds in ieder geval enorm populair, met name bij mensen die moeilijk kinderen konden krijgen. Ze kwamen naar Het Steen om bij het vruchtbaar­heidsbeeld­je een spoedige zwangersch­ap af te smeken.

Christelij­k alternatie­f

De nogal heidense cultus had zoveel aanhangers dat er als alternatie­f in de Onze-lieve-vrouwekath­edraal een kapel kwam waar je bij de voorhuid van Jezus kon bidden. Desondanks bleef het beeldje aan Het Steen de place to be voor mensen die graag een kindje wilden. Mogelijk omdat er maar één Semini was, terwijl in de middeleeuw­en maar liefst achttien (!) kerken in Europa uitpakten met de enige echte voorhuid van Christus.

Maar goed, na de val van het tijdelijk protestant­e Antwerpen in 1585 en de terugkeer van de katholieke­n, gingen de jezuïeten drastische­r te werk: het gezicht, de handen en vooral de enorme piemel van Semini werden weggekapt. Auw.

In 1987 werd het Antwerps Komitee Semini in Ere opgericht om dit stukje erfgoed onder de aandacht te brengen. Zo organisere­n ze elk jaar op de eerste zaterdag van de lente – dit jaar op 23 maart – een viering met een optocht en een ceremonie aan Het Steen. Dan wordt ook het Semini-lied gezongen: ‘De patroon van ieder meisje dat al van de straat was, maar nog geen boeleke had. En hij heeft hier tot op het Zuid zijn zaad gezaaid. Want hij stond daar al wel duizend jaar te stoefen met zijn fluit.” Helaas is de kans klein dat Semini zijn fluit ooit nog terug zal krijgen: het beeldje is zelfs te fragiel om uit de muur van Het Steen te halen. Godjumenas!