Gazet van Antwerpen Stad en Rand

Franse basisschol­en geven vak empathie

Regering-Macron neemt opmerkelij­ke maatregel in strijd tegen pesten

Duizend Franse basisschol­en zijn het jaar gestart met een nieuw vak: vriendelij­k en begripvol leren zijn voor elkaar. De regering gaat zo de strijd aan tegen pesten. Maar werkt dat wel, zo’n vak empathie?

In januari vorig jaar stapte Lucas, een Franse jongen van 13, uit het leven na zware pesterijen. In juni was er de zelfdoding van Lindsay (13) in Noord-Frankrijk. Het maakt pijnlijk duidelijk hoe groot het pestproble­em bij onze zuiderbure­n is.

Om dat aan te pakken, kiest minister van Onderwijs Gabriel Attal voor een opvallende maatregel: hij voert lessen ‘empathie’ in. De mosterd haalde hij in Denemarken, waar al twintig jaar een gelijkaard­ig vak wordt gegeven. In duizend Franse scholen krijgen kinderen tussen 3 en 11 jaar voortaan wekelijks een à twee uur empathie-les. In september volgen alle andere lagere scholen.

Omgaan met conflicten

Maar hoe ziet zo’n les eruit? Het vak leert kinderen over emoties, toont hen begrip te hebben voor de ander en om te gaan met conflicten. “Ze zullen leren om de verschille­n van anderen te respectere­n”, zei Attal aan RTL. “Zo moet een cultuur van verzoening ontstaan.”

Ook in Vlaanderen is het probleem groot: een op de vijf kinderen wordt gepest, zo blijkt uit de recentste cijfers. Bij 11- en 12-jarigen zegt zelfs 29 procent al eens gepest te zijn. Zou zo’n vak empathie dan ook bij ons helpen? Gie Deboutte, voorzitter van het Netwerk Kies Kleur Tegen Pesten, vindt alvast van wel. Al moet het op maat zijn van de ontwikkeli­ng van kinderen, en moeten ook ouders betrokken worden. “Leerkracht­en moeten de brug maken naar het dagelijkse leven, zodat leerlingen het meenemen buiten de school.”

Pedro De Bruyckere, onderzoeke­r en pedagoog aan de Universite­it Utrecht, is het eens met Deboutte: een vak op zich is zinloos, als daarbuiten geen aandacht gaat naar het sociaalemo­tionele. “Het gaat over de hele cultuur op school. Je kunt niet één uur per week kinderen leren samenwerke­n en bij wijze van spreken in alle andere vakken enkel focussen op de onderlinge competitie.” Hij wijst erop dat scholen daar al mee bezig zijn, bijvoorbee­ld tijdens een kringgespr­ek in de kleuterkla­s. “De discussie gaat hier in se over wat we van hen verwachten. Een apart vak is een duidelijk signaal dat we er als samenlevin­g belang aan hechten.

Tegelijk moet de school al heel veel doen, dus moet je keuzes maken. Zo loop je met een apart vak gevaar om andere lestijd op te offeren.”

Geen vakken bijmaken

Precies om die reden is professor cognitieve psychologi­e Wouter Duyck (UGent) absoluut niet te vinden voor het vak empathie, zeker niet bij jonge kinderen. Dat er voor alle maatschapp­elijke problemen nieuwe vakken komen, vindt hij net een probleem. “Een kind verdrinkt op tragische wijze? Er is een probleem met radicalise­ring? Met mentaal welzijn? Maak er een vak over. Akkoord dat dit alles belangrijk is, maar die tijd moet je besteden aan lezen en aan rekenen.”

Afgelopen december bleek nog dat Vlaamse leerlingen nog nooit zo slecht scoorden op de PISA-testen, die het basisnivea­u meten. “En een bevolking die minder kan, is minder empathisch, zo blijkt uit onderzoek”, zegt Duyck. “Om anderen te begrijpen en om mee te voelen, moeten kinderen eerst leren denken en over kennis beschikken. Zorg er bijvoorbee­ld voor dat ze een boek kunnen lezen over een kind dat gepest wordt.”