“Oprechte erkenning door de kerk kan helend zijn. Daarop blijft het wachten”
Emmanuel Henckens is een van de vijftien overlevers van misbruik in de kerk die de paus zullen ontmoeten tijdens zijn bezoek aan ons land. “De manier waarop dit wordt aangepakt, doet me denken aan het misbruik vroeger. Dat wringt.”
Paus Franciscus bezoekt ons land van 26 tot 29 september. Dan zal hij ook met vijftien slachtoffers van misbruik in de kerk spreken. Emmanuel Henckens (65), die eerder getuigde in de documentairereeks Godvergeten, is een van
hen.
Welke gevoelens gingen er door je heen toen je hoorde dat je gekozen was om de paus te spreken?
“Er borrelt heel wat sinds ik de bewuste mail heb gekregen. Mijn naam was al een hele tijd geleden doorgegeven en ik had er niet te veel meer over nagedacht. Dat ik nu uit de tachtig mensen die zich hadden gemeld ben gekozen, geeft een dubbel gevoel. Ik heb getwijfeld om er definitief op in te gaan. Maar ik vind dit maatschappelijk té belangrijk om het niet te doen, ook voor de mensen die nog niet kunnen of willen spreken.”
“Ik heb mijn geloof altijd heel erg gescheiden van het instituut kerk. Dat probeer ik ook nu te doen. Het misbruik waarvan ik slachtoffer was, vond vijftig jaar geleden plaats. Ergens zit nog steeds dat kind van toen, met diezelfde emoties die ik toen niet kon vatten, die ik heb weggedrukt. Op de een of de andere manier blijven die emoties schreeuwen om gevoeld te worden. Het is altijd een moeilijk evenwicht om die gevoelens toe te laten – dat moet wel om er niet onderdoor te gaan – en tegelijk ervoor te zorgen dat je niet geleefd wordt door die emoties.”
“Maar de manier waarop dit gesprek met de paus nu wordt aangepakt,herinnert mij aan toen, en dat vind ik wel moeilijk. Het is ook daarom dat ik heb beslist om met de pers te praten.”
Hoezo?
“Het is datzelfde gevoel van alle controle uit handen te geven. Jij wordt uitgekozen, jij zult dan op onze voorwaarden komen praten. Maar niemand mag ervan weten, alles moet achter gesloten deuren plaatsvinden. Dat onevenwicht in macht wringt.”
“Ik heb alle begrip en respect voor andere geselecteerde overlevers die hier niet mee naar buiten willen treden. Maar er moet een betere manier zijn om hen af te schermen van de media dan een algemene vraag van de kerk om hier ‘discreet’ mee om te gaan. Het doet te veel denken aan de oude gang van zaken.”
“In een ideale wereld geeft de kerk blijk van een werkelijk inzicht: dat het misbruik fout was en dat ze dat verkeerd heeft aangepakt”
De kerk kreeg de voorbije weken het verwijt dat de mensen die de paus zullen spreken niet de meest kritische zijn. Klopt dat volgens u?
“Ik weet pas volgende week zaterdag wie de andere veertien mensen zijn. Vorige week hebben we samengezeten met een preselectie van achtentwintig mensen. Wie van hen geselecteerd is, weet ik niet. Jammer.”
Wat verwacht u van het gesprek?
“In elke verwachting leeft de kiem van ontgoocheling. Ik probeer dus vooral met een open geest naar die ontmoeting toe te leven. Tegelijk wil ik realistisch blijven. Er is een uur voorzien voor vijftien mensen. Dat is niet genoeg, denk ik. Maar ja, hoeveel tijd moeten we krijgen, vraag ik me af.”
“Ook puur praktisch blijven er vragen. Gaan we elk om de beurt iets zeggen? Dan hebben we per persoon vier minuten. Reken daar het tolken bij en veel blijft er niet over. En nee, ik weet nog niet wat ik precies wil zeggen. Vanuit de stuurgroep van Mensenrechten in de kerk (opgericht door Rik Devillé, red.) hadden we eerder al geopperd om op voorhand met overlevers die dat willen samen te zitten en een boodschap te formuleren waar iedereen achterstaat. Waar we het tijdens die eerste ontmoeting met de achtentwintig ‘kandidaten’ eens over waren, was dat we moeten duidelijk maken dat het nu over daden van de kerk moet gaan, niet alleen over woorden.”
“In een ideale wereld geeft de kerk blijk van een werkelijk inzicht: het misbruik was fout en hoe wij dat als kerk hebben aangepakt, was dat ook. Het staat duidelijk in de Bijbel zelf: het kwaad moet erkend worden voor er vergeving kan plaatsvinden.”
Kunnen slachtoffers de kerk vergeven?
“Voor mij persoonlijk is vergeving een geschenk aan mezelf. Ik zie het niet als een zwakte, maar juist een sterkte. Hoezeer je dat als slachtoffer ook zou willen, wat ons overkomen is, kan niet worden teruggedraaid. Die aanvaarding werkt voor mij bevrijdend. Maar dat is voor iedereen anders. Het is niet aan mij om te zeggen hoe anderen dat moeten beleven. Ik denk wel dat oprechte erkenning door de kerk wel helend kan zijn. Daarop blijft het wachten.”