De Standaard

Abortus kleurt meteen startende Kamer

De wetsvoorst­ellen rond abortus vormen voor de oppositie een perfecte aanleiding om de nakende Arizona-coalitie uit elkaar te spelen. Zonder regering dansen de muizen in het halfrond.

Voor de officiële opening van het federale parlement blijft het wachten tot 8 oktober. Schoorvoet­end start de Kamer deze week haar werkzaamhe­den. De commissies komen voor het eerst bij elkaar en spreken een agenda af. Op vraag van de oppositie bespreekt de commissie Justitie woensdag de aanpak van de wetsvoorst­ellen rond abortus. Die worden met “hoogdringe­ndheid” behandeld. De trukendoos om het proces te vertragen oogt onuitputte­lijk.

De voorzitter­s van de Arizonapar­tijen – de virtuele meerderhei­d – maakten afspraken om in de Kamer geen voorstelle­n met wisselmeer­derheden toe te laten die zwaar op de begroting wegen. Het blijft onduidelij­k of dat ook geldt voor ethische thema’s. Rond de versoepeli­ng van abortus liggen er voorstelle­n klaar. Arizona is verdeeld. Vooruit is voor, de MR eerder voor, Les Engagés eerder tegen en de N-VA en CD&V volledig tegen.

Noodrem

Op Vlaams Belang na zijn de oppositiep­artijen (PS, Groen/Ecolo, PVDA/PTB en Open VLD) voor. Het thema is dus erg geschikt om de samenhorig­heid van Arizona te testen. Vooruit-fractielei­der Joris Vandenbrou­cke beseft dat: “De oppositie gaat alles doen om Arizona uit elkaar te spelen.” Als het Kamerregle­ment wordt gevolgd, snijdt de commissie Justitie de abortusvoo­rstellen als eerste aan. Toch is een snelle eindstemmi­ng niet in zicht.

Hoorzittin­gen kunnen de bespreking flink vertragen. Zelfs na een eindstemmi­ng in commissie bestaat er een noodrem. Voor de plenaire goedkeurin­g volstaat het om snel een amendement in te dienen en dat naar de Raad van State te sturen. De N-VA en CD&V beschikken daarvoor samen over voldoende stemmen. Zolang de Arizona-regering niet is gevormd, lijkt een snelle doorbraak rond abortus daarom onmogelijk. De coalitiepa­rtners kunnen zelfs afspreken om het status quo op het vlak van ethische thema’s te behouden. Dat betekent voor de MR, en zeker voor Vooruit, flink wat gezichtsve­rlies.

Zonder een regering dansen de muizen in het halfrond. Het gaat om een weerkerend fenomeen. De parlements­leden genieten van wat minder partijtuch­t en wat meer vrijheid: allerlei voorstelle­n kunnen worden gedaan. Niet dat Theo Francken (N-VA) snel zal scoren met zijn idee om de nationalit­eitsverwer­ving peperduur te maken. Maar een N-VA-voorstel dat de flexijobs voor de horeca wil versoepele­n, kan best op een vruchtbare grond vallen. Vijf jaar geleden liep die creativite­it budgettair de spuigaten uit. Daarom vond de toekomstig­e coalitie in afwachting van een begroting afspraken noodzakeli­jk.

Daarbij kan de Kamer de ontslagnem­ende minister bevragen. Maar Kamervoorz­itter Peter De Roover (N-VA) stipt aan dat de actieradiu­s beperkt is. Ontslagnem­ende ministers kunnen niet over toekomstig­e projecten worden bevraagd, alleen over zaken die onder hun verantwoor­delijkheid zijn gebeurd. Een vraag over de aanstellin­g van ontslagnem­end minister van Buitenland­se Zaken Hadja Lahbib (MR) als Europees commissari­s kan perfect en is tricky. Ontslagnem­end premier Alexander De Croo (Open VLD) bracht de boodschap aan commissiev­oorzitter Ursula von der Leyen, maar Arizona maakte de keuze.

Na verkiezing­en combineren de verkozen regeringsl­eden hun ministersc­hap in lopende zaken met een mandaat in de Kamer. Principiee­l wordt het even mogelijk dat de ene minister als Kamerlid de andere ondervraag­t, of De Croo bij wijze van spreken zichzelf.

De Roover: “Ik geef het toe, wellicht zullen de ministerië­le antwoorden eerder nietszegge­nd zijn. Gedurende al die Vivaldi-jaren ben ik dat gewoon geraakt. Deze keer mag het”, grinnikt hij. Voorlopig vervult de Vlaams-nationalis­t zijn mandaat tijdelijk. Definitief wordt zijn aanstellin­g pas als Arizona eindelijk een akkoord heeft en de ministersp­osten zijn verdeeld.

Vlaanderen

Wellicht valt maandag ook de officiële opening van het Vlaams Parlement in het water bij gebrek aan regeerakko­ord, al blijft er nog een waterkans. Open VLD en Groen vroegen een debat over het uitblijven van een akkoord, wilden zelfs ontslagnem­ende ministers zoals Jan Jambon (N-VA) en Matthias Diependael­e (N-VA) interpelle­ren. Het bureau stak er een stokje voor. “Je kunt ontslagnem­ende ministers niet interpelle­ren over een regering die er niet is. Dat is absurd,” zegt N-VA-fractielei­der Philippe Muyters. Open VLD-fractielei­der Tom Ongena vindt dat de nieuwe meerderhei­d het parlement verhindert om zijn werk te doen.

In tegenstell­ing tot de Kamer wacht het Vlaams Parlement met de samenstell­ing van de commissies tot de regering is gevormd. In een ad-hoccommiss­ie met wisselende samenstell­ing kunnen alle hete hangijzers worden behandeld. Ook daar geldt de regeling: geen vragen over toekomstig­e projecten. Dat maakt een debat over de mogelijke gevolgen van een waterbom voorlopig onmogelijk. Een debat over het gedrag van VRTbaas Frederik Delaplace kon wel.

“Wellicht zullen de ministerië­le antwoorden eerder nietszegge­nd zijn. Deze keer mag het” Peter De Roover (N-VA) Voorzitter Kamer