Nederlandse regering verwijst stikstofbeleid naar prullenmand
Chaos in de Nederlandse regering: minister van Landbouw Femke Wiersma schrapt het stikstofplan uit het tijdperk-Rutte, maar heeft nog geen nieuwe aanpak klaar. Ze verrast daarmee zowel de oppositie als haar coalitiepartners.
“Klaarblijkelijk zijn er partijen die denken dat het anders kan. Ik laat me graag overtuigen.” Zeer enthousiast klonk Thom van Campen, Tweede Kamerlid voor regeringspartij VVD, woensdag niet. Van Campen was in de vorige Nederlandse regering onder VVDpremier Mark Rutte een voorstander van het Nationaal Plan Landelijk Gebied (NPLG). Maar dat voerde minister van Landbouw Femke Wiersma (BoerBurgerBeweging) woensdag definitief af.
Daarmee belandt het stikstofbeleid van de regering-Rutte in de vuilnisbak, zonder dat Wiersma een nieuwe aanpak kan voorleggen. De oppositie verwijt de regering luchtkastelen na te jagen en “pyromanenpolitiek” te bedrijven.
De BBB-minister zal op Prinsjesdag (17 september) nieuwe hoofdlijnen presenteren, maar tempert nu al de verwachtingen. Voor de concrete uitwerking mikt ze op het einde van het jaar. Dat Wiersma in de praktijk dus geen stikstofbeleid heeft, slaat niet alleen de oppositie met verstomming, ook coalitiepartners VVD en Nieuw Sociaal Contract (NSC) reageren verbolgen.
NSC, de partij van Pieter Omtzigt, voerde campagne met de belofte van goed bestuur en beseft dat ze met een stuurloos stikstofbeleid weinig applaus zal oogsten. De
VVD, die het stikstofplan onder Rutte mee uitwerkte, moest tijdens de regeringsonderhandelingen met de BBB en Geert Wilders’ PVV al forse toegevingen doen. Voor die partijen waren de beperkingen op stikstofuitstoot veel te streng. Ze zouden de boeren bovenmatig hard raken. De radicale boerenorganisatie Farmers Defence Force vierde de “dood” van het beleid alvast op sociale media.
Geen geld, geen plan
De Nederlandse stikstofcrisis barstte los in 2019. Toen kelderde een rechter de wetgeving rond vergunningen voor projecten die veel stikstof uitstoten, zoals landbouwbedrijven en bouwwerven. Sindsdien mag Nederland veel minder creatief omgaan met uitstootberekeningen en is een vergunning voor dergelijke projecten vrijwel onhaalbaar.
Omdat de stikstofuitstoot de voorbije decennia hoog lag, zouden de gevolgen voor nabijgelegen natuurgebieden nefast zijn als die aanhoudt of nog stijgt. Net als in België veroordeelden talmende politici zichzelf zo tot harde maatregelen die vooral veehouders treffen. De BBB en in mindere mate de PVV speelden gretig in op de wrevel die daardoor ontstond bij boeren en hun sympathisanten.
De Nederlandse regering riep in 2022 het Nationaal Plan Landelijk Gebied in het leven, dat de provincies ruim 24 miljard euro toewees om het stikstofprobleem aan te pakken. Van dat geld schoot deze zomer nog meer dan 20 miljard over, maar de nieuwe regering van premier Dick Schoof haalde dat geld weg. Nu is er zelfs geen sprake meer van een plan. Dat betekent nieuwe onzekerheid voor boeren, die niet weten aan welke voorwaarden hun bedrijven zullen moeten voldoen.
Ook voor de bouwsector breekt een nieuwe periode van onzekerheid aan, klaagde Jelmer Alberts van bouwfederatie Bouwend Nederland op radiozender BNR. Zonder duidelijk stikstofbeleid zijn vergunningen voor grote bouwprojecten moeilijk te verkrijgen en wordt het Nederlandse woningtekort alleen maar nijpender.
“Het enige dat we op dit moment weten, is dat alle plannen van tafel zijn, dat er geen geld meer is en dat er dus geen enkel perspectief is op meer woningbouw en de aanleg van nieuwe infrastructuur die we zo hard nodig hebben”, besluit Alberts, die weinig vertrouwen toont in de plannen van Wiersma: “Eerst zien, dan geloven.”
Sprookjeswereld
Hoe de regering met minder middelen en een plan dat de boeren spaart dezelfde stikstofdoelen wil halen, blijft een vraagteken. Wiersma moet nog steeds de wettelijk vastgelegde limieten respecteren. De minister hoopt dat Nederland een uitzondering kan krijgen op de Europese milieuregels, waardoor ze minder drastische maatregelen moet treffen. Maar de kans dat ze die voorkeursbehandeling krijgt, is vrijwel onbestaande. “De BBB staat alleen in haar zelfverzonnen sprookjeswereld”, reageerde Tweede Kamerlid Laura Bromet (GroenLinks) op X.
De BBB en PVV hebben het ongenoegen over de stikstofregels handig bespeeld, maar kunnen geen beter alternatief voorleggen. Door moeilijke beslissingen op de lange baan te schuiven, dreigt de regering de onzekerheid bij boeren en bedrijven zelfs alleen maar groter te maken.
Toen een Tweede Kamerlid van de ChristenUnie het beleid van Wiersma tijdens een debat woensdag beschreef als “pyromanenpolitiek”, uitte BBB-leidster Caroline van der Plas haar ongenoegen over het debat. “Er wordt enorm veel paniek gezaaid aan deze tafel”, zei Van der Plas. “Terwijl: wat er in de plaats komt, dat weten we helemaal niet.”
Ze reageerde razend op het hoongelach dat volgde: “Dat is weer typisch een dingetje van deze Kamer, die gaat dan keihard lachen! Maar wat deze Kamer doet? Die lacht de minister uit. Ze zegt eigenlijk: we hebben er geen vertrouwen in dat deze minister met goede plannen komt.” Geert Wilders liet zich nog niet horen over het geschrapte stikstofbeleid.
Dat er nog geen nieuw plan klaarligt, betekent nieuwe onzekerheid voor boeren