Wat in Europa kon, moet ook in Frankrijk lukken
De Franse president Emmanuel Macron hoopt dat Michel Barnier, die de 27 EU-lidstaten op één lijn hield tijdens de Brexit-onderhandelingen, dat kunstje nog eens overdoet als premier in eigen land.
Michel Barnier is er altijd van uitgegaan dat hij geboren werd om iets groots te doen voor Frankrijk. Maar hij heeft tot zijn 73ste moeten wachten om de top te bereiken: premier worden. Hij was al minister van Milieu, Europese Zaken, Buitenlandse Zaken en Landbouw in opeenvolgende regeringen, was twee keer Europees commissaris en probeerde in 2014 namens de Europese Volkspartij (EVP) voorzitter van de Europese Commissie te worden, maar toen moest hij het afleggen tegen de Luxemburger Jean-Claude Juncker. Die had echter wel de wijsheid om Barnier in 2016 aan te stellen als Brexit-onderhandelaar. Met eindeloos geduld, een indrukwekkende dossierkennis en veel inzet slaagde Barnier in wat vooraf haast onmogelijk leek: Europa op één lijn houden tegenover de Britse onderhandelaars en een deal uit de brand slepen waar iedereen mee kon leven.
Hardnekkige wandelaar
“Barnier is vasthoudend, laat zich goed omringen met ervaren en jonge mensen en is sterk in teambuilding”, zegt Stefaan De Rynck, die als ambtenaar bij de Europese Commissie deel uitmaakte van het Brexitteam. “Hij is pro-Europees en ziet de dingen in perspectief en op langere termijn.
‘ Il faut lever le nez du guidon’ – opkijken van het stuur – zegt hij vaak.” Barnier verwijst als verklaring voor zijn hardnekkigheid naar zijn grote passie: bergwandelen in de Savoie.
Ondanks de grote aandacht in de media voor zijn rol in de Brexit bleef Barnier voor veel Fransen vrij onbekend. Hij is geen politicus die de tv-studio’s afschuimt. Ook in zijn eigen partij, Les Républicains (LR), was hij niet populair: zijn poging om in 2021 als centrumfiguur de kandidaat van LR te worden voor het presidentschap ging compleet de mist in. Maar dankzij Emmanuel Macron, die al zeven weken op zoek was naar een premier, mag Barnier nu wel zijn intrek nemen in Hôtel Matignon, de ambtswoning.
Wekenlang werd er gespeculeerd over een linkse premier. Maar de winnaar van de verkiezingen, het linkse blok van het Nouveau Front Populaire, maakte weinig kans om een stabiele regering te vormen. Daarna rees de optie van een sociaaldemocraat, ex-premier Bernard Cazeneuve. Uiteindelijk keek Macron toch naar rechts in het licht van de machtsverhoudingen in de Assemblée, waar het Rassemblement National sterker is dan ooit. Ook Macrons eigen partij schoof de jongste jaren flink naar rechts op. Ex-president Nicolas Sarkozy, die Macron geregeld consulteert, stelde dat “Frankrijk rechtser is dan ooit”. Zo kwam Macron uit bij Barnier.
“Ontgoochelde macronist”
De twee kennen elkaar goed en delen een liefde voor Europa – Barniers benoeming is ook bedoeld als signaal richting Europa nu Frankrijk door zijn begrotingstekort en overheidsschuld in het vizier komt van de Commissie. Macron bood Barnier in 2020 zelfs aan om Edouard Philippe op te volgen als premier, als hij Les Républicains zou verlaten. Barnier weigerde. In zijn partij wordt hij omschreven als “een ontgoochelde macronist”.
De vraag is of Barnier-de-verzoener erin zal slagen in de Assemblée een meerderheid achter zich te krijgen. Het linkse blok reageert ongenadig. Jean-Luc Mélenchon van La France Insoumise, vindt dat “de verkiezingen gestolen zijn”. Olivier Faure van de Parti Socialiste spreekt zelfs van een “regimecrisis”, nu Frankrijk een premier krijgt uit de partij die pas vierde eindigde.
Maar voorlopig geeft Jordan Bardella, de voorzitter van RN, Barnier het voordeel van de twijfel: er komt niet onmiddellijk een motie van wantrouwen. “We zullen zijn beleidstoespraak, zijn begroting en zijn acties beoordelen”, aldus Bardella. Maar hij waarschuwt ook dat dat zal veranderen als Barnier onvoldoende aandacht besteedt aan de “echte problemen”, zoals koopkracht, veiligheid en migratie.
In zijn eigen partij, Les Républicains, wordt Barnier omschreven als “een ontgoochelde macronist”