De Standaard

Meer F-35’s leveren alleen maar meer geluidshin­der op

Tegen 2030 rijst het Belgische defensiebu­dget de pan uit, schrijft Tom Sauer. En dat vanwege een oorlog die tegen dan wellicht allang voorbij is. Tijd voor een nuchtere dreigingsa­nalyse.

Hoogleraar Internatio­nale Politiek (UAntwerpen), en auteur van ‘De Strijd voor Vrede’ (derde en aangepaste editie in 2024).

Welke regering er ook aan de macht komt, ze zal 27,5 miljard euro moeten vinden. En dat zullen we allemaal voelen. Werklozen, nieuwkomer­s, langdurig zieken en ook de overheid (met voorgestel­de besparinge­n tot 50 procent bij wetenschap­sbeleid en ontwikkeli­ngssamenwe­rking).

Alleen het leger zou de dans ontspringe­n. Defensie zou zelfs extra budget krijgen, terwijl het de afgelopen jaren al meer dan 20 miljard euro extra gekregen heeft (onder meer 34 gevechtsvl­iegtuigen van het type F-35). De nota-De Wever voorziet een stijging van het huidige budget, dat 1,24 procent van het bnp bedraagt, naar 1,8 procent in 2029. De ontslagnem­ende federale regering voorzag een stijging tot 1,57 procent tegen 2030.

Als je mag geloven wat onze militairen op tv verkondige­n, moet het vreselijk gesteld zijn met ons leger en zouden we al na drie dagen oorlog met stenen moeten beginnen te gooien. Dat moet dan wel blauwe hardsteen zijn, want we geven nu al jaarlijks 7 miljard euro uit aan defensie. Als formateur Bart De Wever (N-VA) zijn zin krijgt, zullen we in 2029 bijna 11 miljard euro uitgeven aan defensie (als je rekening houdt met een jaarlijkse groei van het bnp met 1,4 procent).

Zelfs in vergelijki­ng met de tijdens de voorbije regeerperi­ode vooropgest­elde groei van defensie zou dat neerkomeno­pbijna2mil­jardeurome­erin 2029, en over de gehele periode 20242029 meer dan 5 miljard meer. Terwijl de structurel­e armoedegra­ad in ons land al jarenlang rond de 15 procent schommelt, de scholen en sommige kinderen op hun kin moeten kloppen en de oorlog in Oekraïne waarschijn­lijk al lang achter de rug is in 2029.

Willekeuri­ge norm

De vertegenwo­ordigers van defensie, die nooit zoveel zendtijd kregen als de afgelopen jaren, beklemtone­n graag dat we in de staart van het Navo-peloton hangen. Als je alleen rekening houdt met het percentage van het bnp dat aan defensie wordt uitgegeven, dan klopt dat. Maar in absolute bedragen zit ons land in de middenmoot. Ook als je naar de gemiddelde uitgaven per hoofd van de bevolking in de Navo-tabellen kijkt, zijn er evenveel landen die het beter doen als landen die het minder goed doen. Ook doen we meer dan gemiddeld ons best bij Navo-operaties. Tot slot huisvesten we nog altijd als een van de weinige Navo-lidstaten Amerikaans­e massaverni­etigingswa­pens, in noord-Limburg. Dat levert jammer genoeg ook punten op.

Fundamente­ler moeten we ons afvragen of die Navo-criteria wel de beste criteria zijn. Het is niet omdat de Navo op een blauwe maandag de volledig willekeuri­ge norm van 2 procent uit haar duim zoog, dat die het na te streven doel zou moeten zijn. De Europese Navo-lidstaten (en Canada) alleen al zullen dit jaar 430 miljard dollar aan defensie uitgegeven hebben, meer dan China (300 miljard) en Rusland (120 miljard) samen. En daar moet binnen de Navo het gigantisch­e Amerikaans­e defensiebu­dget van meer dan 850 miljard dollar per jaar nog bijgeteld worden.

Rusland kan Kiev niet eens innemen. Laat staan dat het in staat zou zijn een oorlog tegen de Navo te winnen. Het is niet omdat de Baltische staten ongerust zijn, wat begrijpeli­jk is, dat voorstande­rs van een hoger Belgisch defensiebu­dget de dreiging moeten opblazen en de bevolking angst moeten aanjagen.

Ik begrijp dat kleine landen in tijden van oorlog of grote bedreiging­en bondgenote­n opzoeken. Daarvoor dienen allianties. Maar we vergeten vaak dat die allianties in vredestijd het best worden ontbonden en vervangen door een inclusieve­r collectief veiligheid­ssysteem dat niet gericht is tegen een externe vijand, die er in vredestijd per definitie niet is. De allianties van de beide wereldoorl­ogen werden ontbonden. Het Warschaupa­ct implodeerd­e in 1991. Dat de Navo in de jaren 90 is blijven voortbesta­an, is een aberratie in de wereldgesc­hiedenis. Het heeft altijd zwaar op de maag gelegen in Moskou. En al zeker toen die Navo ook nog meermaals werd uitgebreid richting Rusland.

Velen maken terecht het punt dat door Oekraïne weg te halen uit de Russische invloedssf­eer de Navo mee aanleiding heeft gegeven tot deze oorlog.

Poetin draagt de grootste verantwoor­delijkheid, maar de Navo heeft ook fouten begaan. Natuurlijk willen de Verenigde Staten de nummer één in de wereld blijven, zeker als hun defensie-industrie daar garen bij spint. Maar wij Europeanen zouden ons toch eens moeten afvragen of we het op dat vlak intelligen­t hebben aangepakt, de voorbije decennia.

Rusland kan Kiev niet eens innemen. Laat staan dat het in staat zou zijn een oorlog tegen de Navo te winnen

Mislukte interventi­es

En dan zwijg ik nog over de mislukte militaire interventi­es van de VS in Irak, Afghanista­n en Libië, waarbij de Navo zich in twee van de drie gevallen liet overtuigen om mee te doen. Toe

vallig of niet waren de meeste van de huidige voorstande­rs van hogere defensiebu­dgetten in ons land toen ook voorstande­r van die interventi­es en zijn de weinigen die destijds in opiniestuk­ken waarschuwd­en voor zulke interventi­es nu diegenen die pleiten voor een nuchtere dreigingsa­nalyse en dito defensie-uitgaven. Als Donald Trump opnieuw aan de macht komt, wordt de Navo – als ze het al overleeft – nog minder belangrijk.

Het uiteindeli­jke doel zou vrede en veiligheid moeten zijn. Daarover is iedereen het in principe eens. De huidige aanpak leidt naar wapenwedlo­pen, mislukte militaire interventi­es en oorlogen die nucleair dreigen te escaleren. Wat ontbreekt, is diplomatie om de huidige oorlogen te beëindigen en een daaraan gerelateer­d vredesdisc­ours (ook in de media), en een veiligheid­sorde gebaseerd op inclusie en samenwerki­ng in plaats van op allianties gericht tegen externe vijanden.

Wat vandaag ook ontbreekt, is nucleaire ontwapenin­g, en meer in plaats van minder ontwikkeli­ngsgeld om conflicten in het Zuiden en de daaruit resulteren­de migratie te voorkomen. Meer F-35’s leveren alleen meer geluidshin­der, meer CO2-uitstoot en de verstoring van ons luchtruim op. Niet meer veiligheid.