De Standaard

13 oktober wordt referendum over de plaats van de auto

Mag de autobestuu­rder nog rijden waar hij wil? Of primeert de verkeersve­iligheid? Bij de vorige lokale verkiezing­en stond de auto in het verdomhoek­je. Anno 2024 nemen vooral rechtsere lijsten het opnieuw op voor de automobili­st.

Moeten ouders hun kinderen met de auto voor de school kunnen afzetten? Werp die vraag aan de schoolpoor­t op, en het levert geheid een verhitte discussie op. Zo ook de vraag of straten niet gewoon geknipt moeten worden, dan wel of er meer of minder parkeerpla­atsen moeten komen in het centrum. Het zijn allemaal stellingen die eigenlijk draaien om de plaats van de auto in het verkeer en in hoeverre ‘koning auto’ voorrang moet geven aan al wie fietst, stapt of het openbaar vervoer neemt.

Het is een kwestie die voor grote verdeeldhe­id zorgt tussen de lijsten die straks opkomen bij de lokale verkiezing­en, blijkt uit een analyse van De Gemeente-Stemtest. Die test, deze week gelanceerd door De Standaard, laat toe om aan de hand van 20 tot 25 stellingen te bepalen welke lokale partijen het dichtst bij uw visie aanleunen.

Pro, contra, weet het niet

Geen onderwerp komt daarin zo vaak terug als mobiliteit en de plaats van de auto. Twee visies botsen daarbij. Aan de ene kant zijn er partijen die vinden dat de verkeersve­iligheid primeert. Daarom moet de auto geweerd worden uit het centrum, moet de snelheid beperkt worden en moeten er meer fietsstrat­en komen waar auto’s niet mogen inhalen.

Aan de andere kant staan partijen die vinden dat er niet al te zeer getornd mag worden aan de vrijheid van autobestuu­rders, of dat die momenteel al te veel wordt ingeperkt. Ze willen meer en goed

kopere parkeerpla­atsen, minder trajectcon­troles en minder verkeersre­mmende maatregele­n. Precies de helft van de lokale partijen neemt standpunte­n pro-auto’s in, en precies de helft is tegen.

Kijken we naar wat de verschille­nde lijsten zeggen, dan valt op hoezeer Groen en Vlaams Belang consequent zijn over de gemeentegr­enzen heen. Groen neemt het uiterst zelden op voor de auto, terwijl Vlaams Belang zich duidelijk als pro-auto manifestee­rt ( zie grafiek).

De andere partijen zitten daartussen­in, met als algemene trend: hoe rechtser, hoe groter de kans dat ze de autobestuu­rder in de watten willen leggen. Zo ondersteun­en lokale afdelingen van Vooruit in ruim 60 procent van de voorgelegd­e stellingen een matiging van het autogebrui­k. De lokale afdelingen van Open VLD trekken dan weer in ruim 60 procent van de gevallen de kaart van de autobestuu­rders.

De enige uitzonderi­ng op die links-rechtslogi­ca is de PVDA. De uiterst-linkse partij zit voor mobiliteit pal in het midden. Ze is doorgaans wel voorstande­r van bijvoorbee­ld fietsstrat­en, maar kant zich tegen lage-emissiezon­es en hogere parkeertar­ieven. De koopkracht­reflex van de partij primeert.

“Het is een vaak voorkomend misverstan­d dat lokale politiek niet om ideologie draait”, zegt Hedwig Reynaert, professor lokale politiek (UGent). “De werkelijkh­eid is genuanceer­der. Het gaat weliswaar vaak om concrete aangelegen­heden. Maar de keuze om auto’s in de binnenstad toe te laten zodat de zelfstandi­gen makkelijke­r te bereiken zijn, is ook ideologisc­h gekleurd.”

Opmerkelij­ke terugkeer

Op dat vlak doet zich trouwens een opmerkelij­ke verschuivi­ng voor. In 2018 was er een opvallende consensus over alle (nationale) partijen heen dat we moesten opschuiven naar een duurzamere mobiliteit. Zelfs de stelling dat straten onderbroke­n mogen worden om sluipverke­er te vermindere­n, werd toen heel breed onderschre­ven, ook door veel afdelingen van de N-VA en Open VLD. Vandaag is een ruime meerderhei­d van de lokale afdelingen van CD&V, de N-VA en Open VLD tégen zo’n knip. Maar ook bij Vooruit durft men de zone 30 al in twijfel te trekken (Oostende) of te twijfelen aan het nut van een lage-emissiezon­e (Gent, Antwerpen).

“Die verschuivi­ng valt op. In 2018 was verkeer(sveilighei­d) veel minder een strijdpunt tussen partijen, vandaag is het een thema waar ook rechtsere partijen zich op profileren”, analyseert politicolo­og Michiel Nuytemans (Tree company), die de test mee ontwikkeld­e. “Er is natuurlijk de klassieke verdeeldhe­id tussen links en rechts over pakweg de opvang van asielzoeke­rs of bijkomende sociale woningen, maar de verdeeldhe­id rond mobiliteit is groter dan vroeger. De verkiezing­en worden straks in veel gemeenten ook een referendum voor of tegen de auto.”

“Het is een vaak voorkomend misverstan­d dat lokale politiek niet om ideologie draait” Hedwig Reynaert professor lokale politiek(UGent)