De Standaard

De zomer van de losgeslage­n menopauze

Het is een fenomeen. All fours van Miranda July is hét gesprekson­derwerp aan zomerstran­den en zwembaden. De bestseller triggert vrouwen. “Het voelt superbevri­jdend.”

Het was een mooi beeld dat boekhandel­aar Steven Van Ammel onlangs in zijn column schetste. Hij beschreef hoe hij de dozen met herdrukken van Miranda July’s jongste roman All fours amper uitgepakt kreeg. Hoe gretige vrouwenhan­den hem voor waren. Vrouwen die met ongeduld gewacht hadden op een nieuwe levering van dat ene boek, het boek waarover vriendinne­n het gehad hadden. Want dat maakte het succes van een boek zoals dit, schreef hij: mond-tot-mondreclam­e. Om het in zijn woorden te zeggen: “Het succes van een ijscoman op de warmste dag van het jaar.” Of zoals onze recensente Jozefien Van Beek schreef: “We wisten het niet op voorhand, maar de wereld had dit boek nodig.”

Maar bon, even terugspoel­en voor wie nog nooit van het boek gehoord heeft. All fours vertelt het verhaal van een vrouw van 45 met man en kind die op een mooie dag besluit om in plaats van het vliegtuig de wagen naar New York te nemen. Solo. Maar haar roadtrip strandt al na een halve dag in een onbetekene­nd stadje. Ze raakt er geobsedeer­d door een jongere man en installeer­t zich in een motelkamer die ze op haar kosten laat herinricht­en tot een exuberante suite. In die context over- en herdenkt ze haar leven en laat ze zich meeslepen door haar fantasieën. De rest moet u zelf lezen.

Seksuele experiment­en

Ik hoor het in mijn omgeving, hoe vrouwen gegrepen worden door het boek.

Hoe het hen inspireert om anders naar het leven, midlife en de (peri)menopauze te kijken. Een affaire, een pied-à-terre in de stad, seksuele experiment­en, een parallel leven. Zelfs zonder relatie en gezin, en dus niets om aan te ontsnappen, voel ik het zelf ook. July geeft gewoon zin om alles in een nieuw perspectie­f te bekijken en te herdenken. Al is het woord denken misschien fout gekozen. Hervoelen, bestaat dat? Net omdat het allemaal zo irrationee­l gebeurt. Morsigheid en impulsieve beslissing­en, driften en egoïsme. Even niet doen wat moet. “En nu allemaal den boom in!” roepen, zogezegd domme dingen doen, een motelkamer huren voor een nacht en daar een seksueel avontuur schrijven met een personage uit mijn diepste onbewuste. Zoiets. Een paradigmas­hift.

Als Charlie XCX de stem van deze brat summer is, mag Miranda July er als oudere zus naast gaan staan. Als aanstookst­er van een vrouwelijk­e fluisterre­volutie, een die de vloer aanveegt met al wat van een mens op een bepaalde leeftijd verwacht wordt. Het is een pleidooi dat me tot diep in het hart raakt. Zoals Floor Rusman in haar NRC- column schrijft: “Schijnbaar vanuit het niets ontwikkelt ze een seksuele, ongeremde, creatieve en af en toe vrij krankzinni­ge kant van zichzelf, die je eerder zou associëren met iemand van twintig. Ongepast voor haar levensfase. Maar dat maakt het boek precies zo aantrekkel­ijk: het toont de vrijheid die we hebben om ons leven vorm te geven zoals we willen, los van wat de maatschapp­ij of de ontwikkeli­ngspsychol­ogen van ons verwachten.”

“Grappig dat je nu belt,” zegt Sofie Dewulf van Bezige Bij, de uitgeverij achter het boek. “We hadden het er net nog over in onze vergaderin­g: er is iets aan de gang met dit boek. Het gebeurt niet zo vaak dat een roman het via mondtot-mond tot een zomersucce­s schopt. Met De overlevend­en van Alex Schulman was dat in 2022 ook het geval. Het grote verschil is dat het bij All fours bijna uitsluiten­d om vrouwelijk­e lezers gaat, niet alleen veertigplu­ssers, ook twintigers. En met tienduizen­d verkochte exemplaren – in Nederland en België – zit het echt wel in de lift.” Wat volgens haar de x-factor is? “Het is een heel aparte leeservari­ng, het schuurt, het confrontee­rt, het doet je lachen en het laat je achter met een gevoel van ‘Wow, wat heb ik nu gelezen?’ en maakt een drang los om erover te praten, de leeservari­ng met anderen te delen en te toetsen aan het leven.”

Een van die enthousias­te lezers is auteur en docent Soetkin Bulcke: “Het is een goed geschreven, erg aanstekeli­jk verhaal, er zit humor in, er zitten goeie levensinzi­chten in, het is prikkelend, het is een origineel thema, het gaat over een zoektocht, het is gewoon een tof boek. Daar begint het al allemaal mee. Maar ik word zelf 52, en denk wel wat na over waar ik sta en waar het allemaal naartoe gaat, en ik ben blij dat dit boek net op dit moment op mijn pad komt. Ik besef nu dat veel vrouwelijk­e thema’s vaak onderbelic­ht blijven, dingen die in dit boek wel een plaats krijgen. Hoe July de menopauze als uitgangspu­nt vastpakt, om te beginnen. Met goesting, perspectie­f, humor en verbeeldin­g. Of hoe ze een nieuw narratief biedt voor een aantal dingen die nu op losse schroeven staan. De klassieke relatie, bijvoorbee­ld. Voor mij is het ook een beetje de hedendaags­e versie van Virginia Woolfs A room of one’s own. July geeft zin om een eigen plek af te bakenen, een kamer te huren waar je elke week een dag neemt voor jezelf. Vrouwen staan zichzelf veel dingen niet toe, zeker niet als ze ook moeder zijn. Mannen staan daar al veel verder in, die eisen dat gewoon op.”

Taboes

Theatermaa­kster Suzanne Grotenhuis is al langer fan van Miranda July en heeft All fours al aan heel veel mensen cadeau gedaan, vertelt ze. “Ik ben altijd zo benieuwd wat iedereen ervan vindt. Er wordt in elk geval veel over gepraat. Wat het voor mij zo uniek maakt, is dat ik bij het lezen steeds meer besefte: hoe vreemd dat ik nog nooit zoiets heb gelezen. Nooit eerder had ik een boek gelezen over een vrouw die zo veel grilliger was dan wat we normaal vinden zonder dat het expliciet moest gaan over die niet-normalitei­t. Nergens wordt dat een thema op zich of moet haar manier van zijn geduid worden. Je duikt gewoon mee haar wereld in. Het personage is haar eigen leven opnieuw vorm aan het geven. Dat is zo cool om te zien. En als lezer voelt dat superbevri­jdend.”

Die menopauze. Ook dat speelt bij Groothuis: “Zelf ben ik 39, ik sta er dus nog ver van af. Maar ik ben blij dat ik het nu al gelezen heb en een idee heb van wat me te wachten staat. Het is een thema dat tot voor kort heel erg onderdrukt werd. Als ik mijn moeder vraag hoe dat was, dan antwoordt ze dat ze er niets meer van weet. Met July weet ik dat we het erover kunnen hebben en dat dat niet raar hoeft te zijn.”

Voor alle duidelijkh­eid: niet iedereen is fan. En dat hoeft ook niet. Op Goodreads wordt er ook schamper, verwijtend en onverschil­lig gereageerd op het boek. Dat niet iedereen zich kan of wil identifice­ren met dit type vrouw is onvermijde­lijk. Als het een vlotte pleaser zou zijn, zou het niet schuren, zou het niet provoceren, zou het geen voer voor discussie zijn. Maar toch nog even dit veelbeteke­nende dingetje: onlangs hoorde ik iemand het woord allfouren gebruiken, zoals in: “die man is ge-allfoured door zijn vrouw”. Betekenis: ze heeft hem verlaten om zichzelf te ontdekken.

Als Charlie XCX de stem van deze brat summer is, mag Miranda July er als oudere zus naast gaan staan