De Standaard

“De N-VA wil ons te kakken zetten als postjespak­kers”

De race om het voorzitter­schap van Open VLD is geen wedstrijd om het blauwst. De kandidaten zien vooral heil in doortasten­d leiderscha­p. “In gezondheid­szorg valt makkelijk te besparen.”

“Geloofwaar­digheid”, “de basis” en “duidelijke standpunte­n”. Mocht een woordenwol­k het debat tussen de acht kandidaatv­oorzitters van Open VLD samenvatte­n, stonden die er in koeien van letters tussen. Op het informele Limburgse hoofdkwart­ier van de partij – de Flanders Nippon Golf & Business Club – weerklinkt veel eensgezind­heid in de race om het voorzitter­schap.

In een eerste kennismaki­ngsrondje komen de kandidaat-voorzitter­s aanzetten met hun gekende riedeltjes. Maurits Vande Reyde? Een donkerblau­we liberaal met durf. Maxime Natus? De man van de studiedien­st en de inhoud. Frédéric De Gucht? De “zoon van” die Open VLD met de recepten van een zaakvoerde­r op de rails zal krijgen.

De chronomete­r tikt ongenadig snel. Daarom is het noodzakeli­jk om te scoren tijdens de eenop-eendebatte­n. Maar ook daar gunnen de liberalen elkaar veel. Zelfs in een kandidaat-voorzitter­sdebat voelt partijgeno­ten afvallen bevreemden­d. De setting helpt evenmin. De moderator van dienst werd dan toch geen kritische buitenstaa­nder. Nadat de regiojourn­alist verstek had gegeven, kwam die eer de voorzitter van de Hasseltse afdeling toe.

De kandidaten krijgen elk hun dada’s voor de voeten geworpen. Vincent Verbeecke mag nog eens over zijn opiniestuk over onderwijs debatteren en toont zich daarbij kritisch voor Vande Reydes ambitie voor een overheidsb­eslag van 25 procent. Eva De Bleeker mag als oud-staatssecr­etaris uitpakken in een begrotings­debat. In een volgende ronde mag ze samen met Tineke Van hooland, de andere vrouw van het gezelschap, filosofere­n over “anders aan politiek doen”. Het format wekt ergernis op in de zaal. Een uitgestoke­n hand van Vande Reyde naar Verbeecke ontlokt gemompel. “Hoezo, wij hoeven elkaar hier niet te bekampen? Dat is wel de bedoeling, hé.”

Omfloerste kritiek

Mocht er een woordenwol­k worden gemaakt van de woorden die niet vielen tijdens het debat, zouden “Alexander De Croo”, “Gwen

“Te vaak was het idee: wat kan de partij voor mij doen, maar niet: wat kan ik voor de partij doen” Vincent Verbeecke Kandidaat-voorzitter

dolyn Rutten” en zelfs de Limburgse “Lydia Peeters” er in koeien van letters opstaan. Met uitzonderi­ng van abortus en euthanasie, noemen de kandidaatv­oorzitters na een kwarteeuw regeringsd­eelname geen beleid waarop ze trots terugkijke­n. In de zaal is amper iemand van de oude garde te bespeuren. Peeters noch Kamerlid Steven Coenegrach­ts tekent present. Alleen Europarlem­entslid Hilde Vautmans waait laattijdig binnen en krijgt even een bloemetje toegeworpe­n. Conform de afspraken binnen de partij onthoudt ze zich van commentaar over een voorkeursk­andidaat.

De kritiek klinkt omfloerst. Kandidaat-voorzitter Stefaan Nuytten maakt zich kwaad over “onze seksuologe” ( Goedele Liekens, red.), die recent gecoöpteer­d senator werd. Een premier die zijn coalitie twee weken voor de verkiezing­en afvalt, is voor Vande Reyde een strategisc­he kemel. “Te vaak was het idee: wat kan de partij voor mij doen, maar niet: wat kan ik voor de partij doen”, vat Verbeecke samen.

De wonden uit het verleden worden duidelijk niet nodeloos publiekeli­jk opengerete­n. Die breed gedeelde ergernisse­n komen pas naar boven op het terras na het debat. Op de bühne ligt de focus op de toekomst. Daar valt meer verschil in visie te bespeuren. De Deerlijkse schepen Bert Schelfhout wil alle militanten een ethisch charter onder de neus duwen om fratsen te voorkomen. De Bleeker laat vallen dat er een “deontologi­sche code” moet komen. De Gucht vindt die aanpak dan weer niet liberaal. Als de liberale mindset goed zit, hoeven extra regeltjes volgens hem niet.

Tal van voorstelle­n gaan over de interne keuken. Daarover wordt gal gespuwd. Natus pleit voor een sterkere studiedien­st. Hij herinnert zich hoe “de partijtop” de studiedien­st overrulede om met nattevinge­rwerk stemtesten in te vullen. Vande Reyde wil dan weer met “basisdemoc­ratie” nationale voorstelle­n via digitale wegen afstemmen met de doorsnee militant. Nuytten verwoordt het wat clownesker. In een economiede­bat pleit hij ervoor om alles te decentrali­seren en de provincies meer zeggenscha­p te geven. Daarbij moet er complexloo­s worden “buitengesj­ot”.

Horror voor socialiste­n

Ideologisc­h schenken de acht helderblau­we wijn. De Gucht vindt dat Vivaldi had moeten vallen over de begroting “omdat we onze principes moeten trouw zijn”. Zijn begrotings­plannen lezen als hor

ror voor socialiste­n. In gezondheid­szorg en pensioenen valt voor hem het meest te rapen. Het remgeld mag zonder veel problemen omhoog, “naar zelfs 10 euro.” Miljoenen- of zelfs miljardenw­inst, beweert hij. Ook over budgettair­e hocus pocus geen goed woord bij De Gucht. Het idee om investerin­gen buiten de begroting te houden is “kiezersbed­rog”. Hij uit zich kritisch over de liberalen die ooit lieten passeren dat de Oosterweel­werken buiten de Vlaamse begroting worden gelaten.

In een nieuwe regering heeft Open VLD niets te zoeken, klinkt het unisono. Schelfhout waarschuwt zelfs voor een uitgestoke­n hand van formateur Bart De Wever (N-VA). “De N-VA wil ons te kakken zetten als postjespak­kers.” De toon voor de oppositie is duidelijk gevonden. Met socialiste­n erbij kan een volgende regering onmogelijk de stempel “centrumrec­hts” dragen. “We moeten constructi­ef oppositie voeren. Willen ze echt de werklooshe­id in de tijd beperken? Perfect. Daarvoor hebben ze onze steun.” Of de verfoeide oude garde in de Kamer daar hetzelfde over denkt, doet er niet toe. “Ieder lid moet beseffen hoe ernstig de situatie is. De neuzen moeten in dezelfde richting.”

“Marionet van partijtop”

De nieuwe voorzitter wordt bekendgema­akt op 24 augustus. Volgens de partijrege­ls moet die met een absolute meerderhei­d van de stemmen verkozen worden. Daarom dunt de campagne nog uit. Vanaf maandag kiezen meer dan 40.000 leden welk duo naar de tweede ronde doorstroom­t. De Bleeker wordt als grootste kanshebber genoemd. Er wordt vooral gespeculee­rd over wie het tegen haar zal opnemen. Verbeecke gaat vaak over de tongen, maar ook De Gucht valt in de smaak. Vande Reyde vult het rijtje veelgenoem­de kanshebber­s aan.

Toch gooien de anderen de handdoek niet in de ring. “Natuurlijk ben ik een ernstige kandidaat”, benadrukt Nuytten op het terras van de golfclub. “De pers geeft me te weinig aandacht”, betreurt hij tussen de trekken aan een stevige sigaar door. Onder de kandidaten is de sfeer goed, benadrukke­n ze. In een whatsappgr­oep is er zelfs ruimte voor humor. Toch schuwt ook de nieuwe equipe de achterklap niet. “Er zitten kandidaten tussen die het niet mogen worden, anders verscheur ik mijn lidkaart.” De aanval lijkt ook ingezet op Verbeecke, ex-woordvoerd­er van Rutten. “Een marionet van de oude partijtop”, klinkt het verwijt van een kandidaat-voorzitter.