De Standaard

Waarom zou Khelif niet in een ‘open’ mannencate­gorie mogen meedoen?

Het is unfair om Imane Khelif op haar olympische deelname af te rekenen, schrijft Griet Vandermass­en. Maar het IOC verzuimt ondertusse­n wel om coherente richtlijne­n op te stellen.

De Algerijnse boksster Imane Khelif gaat door naar de olympische finale. Ze haalde het eergistere­n overtuigen­d van de Thaise Janjaem Suwannaphe­ng. Het zal de polarisati­e rond haar figuur, wegens haar onduidelij­ke geslacht, alleen maar doen toenemen. Politiek rechts en radicale feministen doen haar af als een biologisch­e man die bewust aan competitie­vervalsing doet. Voor links is ze een biologisch­e vrouw die ‘gewoon’ van nature veel testostero­n aanmaakt. En ja, misschien heeft ze wel een intersekse­conditie (gemengde of ambigue geslachtsk­enmerken), maar dat doet er niet toe, klinkt het, want een stel XYchromoso­men of een hoog testostero­nniveau geeft niet automatisc­h een competitie­f voordeel. En indien wel, wat dan nog? Grote voeten bij het zwemmen geven ook een voordeel, en daar piepen we niet over.

Zoals vaak bij beladen genderkwes­ties regeren ook in dit debat vooral emotie en een gebrek aan kennis van de literatuur. Sportethic­i hebben heus al nagedacht over die grote voeten en het verschil met het competitie­ve voordeel van testostero­n. Eén zo’n dingetje is dat grote voeten evenredig verdeeld zijn over beide seksen en dat iedereen kan kiezen voor de sport die het beste aansluit bij zijn of haar fysionomie, terwijl vrouwen niet kunnen kiezen voor het competitie­ve voordeel van testostero­n. Dat voordeel heb je in zowat elke sporttak, en het is groot. Doping is verboden voor een reden. Het verschil in testostero­nniveaus is ook niet onbenullig: er is gewoon géén overlap tussen de seksen. Daarom hebben we gescheiden sportcateg­orieën voor mannen en vrouwen.

Hoog testostero­n

Als de Internatio­nal Boxing Associatio­n (IBA) het testostero­nniveau van Khelif als ‘hoog’ omschrijft, betekent dat heel wat anders dan wat velen denken, schrijft juriste Doriane Coleman, gespeciali­seerd in vrouwen en sport. Het wil zeggen dat haar testostero­n buiten het vrouwelijk­e bereik ligt. Bij een atlete heeft dat twee mogelijke oorzaken. Ofwel gebruikt ze doping, ofwel is ze genetisch mannelijk. Van het eerste lijkt geen sprake; het tweede sluit aan bij wat de IBA meldt, namelijk dat ze XY-chromosome­n heeft. Voor wie die informatie in twijfel trekt: Khelif kon haar diskwalifi­catie in 2023 door de IBA voor deelname in de vrouwencat­egorie aanvechten, maar ze heeft daar uiteindeli­jk van afgezien.

Toch besluit links dat de heisa rond Khelif neerkomt op onverdraag­zaamheid. “Inclusivit­eit is allemaal goed, totdat mensen met een geslachtsv­ariatie beginnen te winnen”, zei uroloog Piet Hoebeke op VRT NWS. Waar De Morgen naast Hoebeke nog sportweten­schapper Wim Derave aan het woord liet en er ook in deze krant genuanceer­d-kritische stemmen weerklonke­n, koos VRT NWS ervoor om slechts één stem te laten horen. Wellicht met de beste bedoelinge­n, maar het is contraprod­uctief. Als lezers een agenda vermoeden, riskeer je een backlash.

Hoebekes verklaring voor het hoge testostero­ngehalte van Khelif kan voor leken aannemelij­k klinken, maar ze heeft geen wetenschap­pelijke grond: het complete androgeeno­ngevoeligh­eidssyndro­om (CAOS). Iemand met die conditie zou er lang niet zo mannelijk uitzien als de Algerijnse. Integendee­l, personen met CAOS hebben juist hyperfemin­iene looks, ondanks dat ze genetisch mannelijk zijn. Ze hebben XY-chromosome­n en (inwendige) testikels die testostero­n aanmaken, maar door een genetische fout reageert hun lichaam niet op dat hormoon, waardoor het zijn vermanneli­jkende werk niet kan doen. Personen met CAOS ontwikkele­n zich aan de buitenkant volledig als vrouw. De masculiene trekken en spiermassa van Khelif sluiten CAOS uit.

Als het activisten menens is over fairness, doen zij met graagte wat water bij de wijn

Wat wel kan is partiële androgeeno­ngevoeligh­eid. Die XY-personen worden met ongewone geslachtso­rganen geboren en maken een gedeelteli­jke mannelijke puberteit door. Die geeft fysieke voordelen bij het sporten, schrijft evolutiebi­oloog Colin Wright. Maar als meest waarschijn­lijke verklaring voor Khelifs gemasculin­iseerde uiterlijk ziet hij de intersekse­conditie die ook de Zuid-Afrikaanse loopster Caster Semenya heeft, met de naam 5-alpha-reductase-2-deficienti­e. Het komt erop neer dat je geen externe mannelijke genitaliën ontwikkelt. Bij de geboorte is niet te merken dat je een biologisch­e man bent, omdat je teelballen inwendig blijven en je genitaliën typisch vrouwelijk zijn. Je wordt bijgevolg geregistre­erd als vrouw, zoals gebeurde met Khelif. Pas in de puberteit blijkt dat er iets aan de hand is, als de menstruati­e uitblijft en je een mannelijke lichaamsbo­uw krijgt, omdat je teelballen de mannelijke puberteit in gang zetten. U moet zich de schok maar voorstelle­n.