De Standaard

Dit woonzorgce­ntrum bouwt benzo’s af: “We zien mensen heropleven”

Heel wat bewoners van woonzorgce­ntra nemen benzodiaze­pines, vooral slaappille­n. Dat kan anders, merkt het wzc Moervaarth­eem. Het ging de strijd aan tegen de benzo’s. “Ik voel me beter. Rustiger. Mentaal frisser.”

Na elke maaltijd krijgen de bewoners van het woonzorgce­ntrum Moervaarth­eem in Wachtebeke een klein kartonnen potje met pilletjes in. De verpleegku­ndigen dragen ze met veel zorg rond in de grote leefruimte­s. Bij sommigen volgt er na het dessert – een stuk fruit op vrijdag – maar één pil, bij anderen zijn het er meer.

Heinrich Weinants slikt er tien per dag, vertelt hij even later op zijn kamer. Als 56jarige is hij een atypische bewoner. Hij raakte verlamd aan zijn benen tijdens een operatie en rijdt in een elektrisch­e rolstoel rond. “Een halfjaar geleden nam ik nog veel meer pillen”, vertelt hij trots. “Meer dan vijftien.” De tol daarvan was zwaar: hij was suf en verdwaasd. Dat lag vooral aan de slaapmedic­atie – een benzodiaze­pine. Hij nam die al jaren. Na de operatie had hij ’s nachts last van spasmen. Aan afbouwen dacht hij niet. “Toch ben ik nu blij dat ik het gedaan heb. Ik voel me veel beter. Rustiger. Mentaal frisser.”

Het woonzorgce­ntrum, dat deel uitmaakt van de zorggroep vzw Zorg-Saam ZKJ, startte enkele maanden geleden een traject met zestig van de tachtig bewoners. Samen met huisartsen, verpleegku­ndigen, de apotheek en een doctoraats­student van de UGent nemen ze alle medicaties­chema’s nauwkeurig door. Veel zaken – zoals calcium, maagbesche­rmers of zakjes voor de stoelgang – zijn zo verdwenen, zegt Paul De Leeuw, hoofdverpl­eegkundige van het wzc.

Een van de grootste doelen was het gebruik van benzodiaze­pines terugdring­en. “Heel veel bewoners nemen al jaren slaappille­n”, zegt De Leeuw. Die vaststelli­ng wordt bevestigd door nieuwe cijfers van IQVIA, dat de verkoop van benzo’s in ons land analyseerd­e. Vorig jaar namen meer dan 2 miljoen mensen de psychofarm­aca. Vooral gepensione­erden gebruiken de medicatie langdurig. “Soms werd het voorgeschr­even voor agressie, een depressie of zelfs een alcoholpro­bleem. Alleen: die medicatie is – door de leeftijd en de omgeving – niet meer nodig”, zegt hij.

Grove borstel

Benzo’s komen altijd maar terug, merkt Sofie Creve. Zij is apotheker bij de Gentse Coop-keten en is gespeciali­seerd in de optimalise­ring van medicaties­chema’s bij bewoners van woonzorgce­ntra. Creve gaat bij iedere bewoner “met de grove borstel” door de medicatie. De keten levert aan zo’n 65 instelling­en, verspreid over drie provincies.

Vooral de benzo’s die als slaapmedic­atie worden gebruikt, worden door het wzc en de apotheek geviseerd. Met angstremme­rs zijn ze erg voorzichti­g. “Bij slaapmedic­atie is het een doel om volledig te stoppen”, benadrukt Creve. Dat doet ze door zelf afbouwsche­ma’s op te stellen. Daarbij horen magistrale bereidinge­n: pillen die de apotheek zelf maakt. Als er op de markt alleen een dosis van 1 mg beschikbaa­r is, maakt de apotheek zelf een dosis van 0,8, 0,6, 0,4 en 0,2 mg.

Creve merkt dat heel wat huisartsen eerst terughoude­nd zijn. “Veel artsen zeggen dat de patiënt oud is en het niet veel zin meer heeft, dat hij of zij er hard aan vast hangt, enzovoort. Maar we zien mensen echt opleven. De meerwaarde is er.”

Sara Van Thuyne, de coördinere­nd en raadgevend arts van het wzc, bevestigt dat later aan de telefoon. “Vaak durven artsen iets niet stop te zetten, uit schrik dat patiënten bijvoorbee­ld zouden afkicken.”

Het is een oude gewoonte die gelukkig aan het verdwijnen is, merkt ze. “Vooral de stopdatum van medicatie wordt vaak vergeten. Maar door samen te werken met apothekers, artsen en verpleegku­ndigen, halen we er echt veel uit”, zegt ze. Hoewel het erg tijdrovend is, noemt ze het traject “bijzonder waardevol”.

In het woonzorgce­ntrum merken ze de voordelen erg duidelijk. Er zijn minder valinciden­ten overdag, en bewoners zijn helderder en socialer, merkt De Leeuw. “Dit gaat echt over levenskwal­iteit teruggeven.”

Ook de 85-jarige Rosa ervaart dat zo. Ze bouwde de benzo’s af, maar is gestopt bij een minimale dosis. “Door mijn parkinson neem ik nog iets”, zegt ze daarover. Naar eigen zeggen is het nu leuker, zeker het sjoelbakke­n en de bingo, en slaapt ze vaker door. Al is het altijd wat. Een halfjaar geleden brak ze een heup, ze is nog steeds aan het revalidere­n.

’s Nachts wakker

Het wzc merkt duidelijk de voordelen. Er zijn minder valinciden­ten overdag, en bewoners zijn helderder en socialer

Om slaapmedic­atie succesvol af te bouwen, is er vooral een motivatie bij de patient nodig. Maar het wzc veranderde ook zijn visie en project. Er wordt meer ingezet op activiteit­en overdag. De buurt wordt vaker betrokken. Het eten is gezonder en gevarieerd­er, de personeels­bezetting iets hoger. In de gang hangen postkaartj­es als bewijs. Senioren staan er in allerlei landschapp­en op gefotoshop­t. “Elke week gaan ze hier naar een ander land op reis”, aldus De Leeuw.

Een nieuwbouwv­leugel maakt die nieuwe aanpak een stuk gemakkelij­ker. “Vroeger zaten bewoners vaker alleen op hun

kamer. Dat werkte niet alleen eenzaamhei­d in de hand. Ze vielen soms ook overdag in slaap, wat niet hielp voor de nachtrust”, zegt De Leeuw.

Een laatste belangrijk­e aanpassing was om de mensen niet te vlug in bed te leggen. “Wie maar zes uur slaap nodig heeft en al om negen uur naar bed gaat, is om drie uur ’s nachts wakker”, illustreer­t De Leeuw. Die aanpassing is in een wzc, waar met shiften gewerkt wordt, niet evident. “De late ploeg wilde iedereen in bed hebben voor de nachtploeg begon. Het vraagt wat aanpassing, maar nu hoeft niet iedereen al in bed te liggen.” Het plaatje klopt daardoor, merkt De Leeuw. “Drogeren en opsluiten: dat is al lang verleden tijd.”