De dolgedraaide Amerikaanse verloningscultuur
Donderdag valt de beslissing in wat nu al een van de spannendste episodes heet in de aandeelhoudersdemocratie: de strijd om het loonpakket van Elon Musk. Als hij verliest, is Musk 56 miljard dollar armer. Als hij wint, ziet het advocatenkantoor Bernstein Litowitz – die de klagers vertegenwoordigt – 5,2 miljard dollar aan vergoedingen door de neus geboord. Dat een ceo zoveel geld kan verdienen en een advocatenkantoor zulke vergoedingen kan opeisen, zegt vooral iets over het dolgedraaide Amerikaanse verloningssysteem.
Want Elon Musk behoort tot de “1 dollar-ceo’s”. Dat zijn ceo’s die maar 1 dollar loon per jaar aan salaris krijgen. De traditie stamt uit de oorlogseconomie tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen ceo’s van grote bedrijven die wapentuig maakten tijdelijk akkoord gingen met een loon van 1 dollar, uit vaderlandsliefde.
Niet uit liefdadigheid, maar wel uit liefde voor het bedrijf en uit blijk van overgave vragen sommige ceo’s in de VS maar 1 dollar loon per jaar. Musk is er daar een van, net als Mark Zuckerberg (Meta) of wijlen Steve Jobs. Aangezien ze ook heel wat aandelen in hun bedrijf bezitten (of bezaten), zit hun verloning in de waardestijging van hun aandelenpakket. Voor de andere aandeelhouders is dat een winwin. Als Zuckerberg hard werkt en de aandelen van Meta stijgen, wordt hij niet alleen rijker, maar ook de andere aandeelhouders.
Het Noorse staatsfonds wil dat de bonus voor Elon Musk geschrapt wordt
Sommige 1 dollar-ceo’s vragen nog iets erbij: aandelenopties (bij een succesvol beleid krijgen ze opties op extra aandelen). Maar als er bijkomende aandelen worden gecreeerd, verwatert het belang van bestaande aandeelhouders. De redenering luidt dat dit verlies meer dan gecompenseerd wordt door de stijging van de aandelenkoers.
Musk zocht daarbij de limieten op. Hij dwong in 2018 een optiepakket af, met daarin 10 procent van de aandelen gekoppeld aan zeer ambitieuze doelstellingen. Een ervan was een marktwaarde bereiken van 650 miljard dollar. Op dat moment was het bedrijf 50 miljard waard op de beurs – wat toen al erg veel was voor een kleine autobouwer.
Tot verbazing van velen haalde Musk alle doelstellingen, waardoor de extra aandelen waarop hij recht heeft 56 miljard dollar waard zijn. Die aandelen leiden tot verwatering van het belang van andere aandeelhouders, waardoor sommigen klagen dat het verloningspakket veel te hoog is en niet op een correcte manier is toegekend.
Het Noorse staatsfonds bijvoorbeeld, dat 1 procent in Tesla heeft, zal stemmen voor het schrappen van de bonus. Het pleit voor transparante Europese verloningssystemen, waarbij over miljoenen en niet miljarden gepraat wordt, en waarbij een duidelijk jaarloon wordt vastgelegd met aanvullend een beperkt optieplan.
Andere aandeelhouders gunnen Musk wel zijn verloningspakket. Zij vinden dat de enorme waardestijging van Tesla volledig te danken is aan hem.
De pot verwijt ook hier de ketel. Het advocatenkantoor dat de klagers vertegenwoordigt, eist bij succes 267 miljoen aandelen Tesla, goed voor 5,2 miljard dollar. Dat zou de hoogste vergoeding ooit zijn voor een advocatenkantoor. Hun redenering is dat de aandeelhouders 56 miljard zouden uitsparen als de beloning van Musk niet doorgaat, voor de moeite eist het kantoor maar 10 procent ervan op.
In ‘De Grote Markt’ duikt de economieredactie dagelijks in een opmerkelijke beweging in de economische wereld.