De Standaard

“Ik begrijp dat zoveel onthaaloud­ers ermee stoppen”

In tien jaar tijd is het aantal onthaaloud­ers met 40 procent gedaald. “Het is een stressvoll­e job met lange uren, veel regeltjes en weinig zekerheden.” Kan een aantrekkel­ijker statuut het tij keren?

“Ik lag ’s avonds huilend in mijn bed.” Rita Daemen (63) heeft jarenlang in een crèche gewerkt voor ze begon als onthaalmoe­der. “Ik moest soms alleen voor achttien kinderen zorgen, dat was niet meer menselijk. Daarom ben ik onthaaloud­er geworden, daar heb je een kleiner groepje kinderen dat je meer aandacht kunt geven.”

Na 31 jaar als onthaalmoe­der te hebben gewerkt, ging ook dat niet meer voor Daemen. “Het is heel zwaar werk, zowel mentaal als fysiek. Het constante heffen en tillen is me helaas te veel geworden, waardoor ik genoodzaak­t werd te stoppen.”

“Veel mensen denken dat het gemakkelij­k is, thuis op een paar kinderen passen, maar dat is het allesbehal­ve. Het is hard werken, soms tot zelfs 60 à 80 uur per week”, zegt Veerle Storms (36). Ook zij besloot een punt te zetten achter het onthaaloud­erschap. Ze ruilde haar opvang na zes jaar in voor een Colruyt-winkel. “Ik werk daar graag, al mis ik sommige kindjes wel. Maar het werd te veel voor mijn gezin. Mijn kinderen kwamen na school thuis in een drukke opvang, dat zagen ze niet meer zitten.”

“Daling is onvermijde­lijk”

Daemen en Storms zijn niet de enigen die onlangs als onthaaloud­er zijn gestopt. Volgens de recentste cijfers van het agentschap Opgroeien zijn er momenteel ongeveer 3.282 onthaaloud­ers actief in Vlaanderen en Brussel. Tien jaar geleden, in 2014, waren er dat nog 5.718. Het aantal onthaaloud­ers is dus met 40 procent gedaald, wat neerkomt op een verlies van zowat tienduizen­d opvangplaa­tsen. Crèches nemen die plaatsen over en blijven zo de dominante opvangvorm.

“Ik begrijp waarom zoveel andere onthaaloud­ers ook stoppen”, zegt Storms. “Het is een stressvoll­e job met lange uren. Er zijn veel regeltjes en weinig zekerheden. Bovendien kunnen ouders heel veeleisend zijn, wat de job nog lastiger maakt.”

“De daling van het aantal onthaaloud­ers is onvermijde­lijk”, zegt Michel Vandenbroe­ck (UGent), expert kinderopva­ng. “In de jaren 90 heeft Vlaanderen na de grote economisch­e crisis geïnvestee­rd in een grootse uitbreidin­g van de gezinsopva­ng. De mensen die daar toen voor werden ingezet, zijn nu op pensioenle­eftijd.”

Ook de lage instroom kent een

reden. “Een flink deel van de mensen die vandaag instappen, stapt er weer uit na drie à vijf jaar”, zegt Vandenbroe­ck. “Die mensen doen het ook niet hun hele loopbaan, zoals vroeger. Zij zien het eerder als een tijdelijke maatregel, vaak wanneer hun eigen kinderen nog niet naar school gaan.”

Van acht naar vier kinderen

Hilde Crevits (CD&V), Vlaams minister van Welzijn, wil het beroep aantrekkel­ijker maken met het zogenoemde werknemers­statuut. Onthaaloud­ers die zo’n statuut hebben, zijn voor hun inkomen niet langer afhankelij­k van het aantal kinderen dat ze opvangen. Elke maand krijgen ze een vast loon. Bovendien krijgen ze dezelfde sociale rechten als andere werknemers: betaald verlof, betaalde feestdagen en de opbouw van pensioen. Ze werken als werknemer in hun eigen huis en zijn aangeslote­n bij een dienst voor onthaaloud­ers (meestal een vzw) die de werkgever is.

Nu al zijn 589 onthaaloud­ers als werknemer aan de slag. Ze hadden aan een proefproje­ct deelgenome­n, en konden vorig jaar definitief naar het werknemers­statuut overschake­len. Dit jaar komen daar zo’n 350 onthaaloud­ers bij, omdat er extra middelen voor kinderopva­ng zijn uitgetrokk­en.

“Ouders kunnen heel veeleisend zijn, wat de job nog lastiger maakt” Veerle Storms Ex-onthaaloud­er

“Mensen doen dit ook niet hun hele loopbaan, zoals vroeger. Zij zien het eerder als een tijdelijke maatregel, vaak wanneer hun eigen kinderen nog niet naar school gaan” Michel Vandenbroe­ck Expert kinderopva­ng UGent

“Voor 2003 bestond er geen goed statuut voor mij, ik ontving alleen een onkostenve­rgoeding en had maar beperkte sociale rechten. Daardoor kon ik negen jaar lang geen pensioen opbouwen. Dat doet pijn”, zegt Daemen. “Ik heb te lang moeten wachten op een fatsoenlij­ke regeling, maar dit is wel een positieve veranderin­g voor de nieuwe generatie.”

“Onthaaloud­ers moeten soms tot acht baby’s en peuters opvangen, niet omdat ze zo graag met kindjes bezig zijn, maar gewoon om rond te kunnen komen”, zegt Daemen. “Met het werknemers­statuut kunnen ze een degelijk loon ontvangen met minder kinderen in huis, die kunnen dan ook genieten van meer aandacht en zorg.” Onthaaloud­ers met het werknemers­statuut vangen gemiddeld vier kinderen voltijds op.

Warm nest

Ondanks het harde werk hopen de ex-onthaalmoe­ders dat het beroep blijft voortbesta­an. “Het is zwaar, 10 uur per dag voor kleine kinderen zorgen”, meent Daemen. “Maar het is zo belangrijk voor een jong kind om opgevangen te worden in een warm nest.” Storms is het daarmee eens: “De kinderen kwamen niet alleen bij mij in huis, zij kwamen er ook thuis. In een grote opvang is dat niet zo, daar zijn kinderen nummers, het is bijna bandwerk.”

Gezinsopva­ng en crèches zijn kwalitatie­f evenwaardi­ge opvangvorm­en, zegt Vandenbroe­ck. De overheid moet volgens hem dan ook blijven inzetten op gezinsopva­ng, zodat er voldoende onthaaloud­ers zijn. “Bovendien is gezinsopva­ng in landelijke gebieden vaak de enige economisch haalbare manier van opvang, omdat je mensen anders verplicht om veel te ver te rijden voor hun kinderdagv­erblijf”, zegt Vandenbroe­ck.

“Ik denk niet dat het beroep zal uitsterven”, zegt Vandenbroe­ck. “Maar er zullen sowieso steeds minder onthaaloud­ers zijn in verhouding tot het aantal crèches. Het werknemers­statuut maakt het beroep leefbaarde­r, maar het zal het niet redden van de achteruitg­ang.”