Film over Trump creëert controverse in Cannes
FILM Met The apprentice, over Donald Trump in zijn jongere jaren, is in Cannes de meest controversiële titel van het festival in première gegaan. “Ik denk dat Trump verrast zou zijn als hij de film zag”, zei regisseur Ali Abbasi op de persconferentie.
Cannes had zich schrap gezet voor een MeToo-storm. Die woedt in de Franse cultuurwereld en kort voor de start van het festival raakte bekend dat een lijst met tien prominente plegers van misbruik openbaar zou worden gemaakt. Voorlopig gebeurde dat niet. Maar met The apprentice gaat het nu toch over toxisch gedrag in al zijn extremen.
De spraakmakende film voert namelijk Donald Trump op (gespeeld door Sebastian Stan). Hoe hij in 1973 als een 27-jarig broekie vol trots plaatsneemt in Le Club, een members only restaurant en nachtclub in New York, tot aan het verschijnen van zijn bestseller The art of the deal in 1987. Schuchter en onbeholpen zoekt hij zijn weg in die middens. Maar in de beruchte, inmiddels overleden advocaat Roy Cohn (Jeremy Strong, bekend van Succession) vindt Trump een mentor die hem schoolt tot de narcist die hij vandaag is. Vandaar ‘ The apprentice’ – ‘de leerling’. De latere jaren met Trump als ster van de befaamde realityshow met dezelfde titel, komen dus niet aan bod.
Het meest controversieel is zonder meer de scène waarin de voormalige president als dertiger in de jaren 80 zijn eerste vrouw Ivana Zelnickova ( Borat- actrice Maria Bakalova) tegen de grond werkt en verkracht. Net ervoor had zij hem een boek in de handen gestopt over de G-spot. De brutale scène is kort, maar de intenties van Trump laten geen ruimte voor interpretatie.
Vriend van Trump
Lang voor de première maandagavond rommelde het al achter de schermen van de productie. Daniel Snyder, een miljardair en zakenman die met zijn productiehuis Kinematics de film mee realiseerde, is een vriend van Trump. Meermaals heeft hij diens politieke activiteiten financieel gesteund. Dat hij ook voor deze film zijn portefeuille opentrok, is opmerkelijk. Snyder was er nu eenmaal van uitgegaan dat de Gouden Palm-kanshebber een flatterend plaatje van Trump zou schetsen.
Nadat Snyder in februari een eerste montage te zien kreeg, was zijn woede navenant, schrijft Variety. Creatief had hij zich tot dan niet gemoeid – hij leidt Kinematics niet zelf. Maar plots schoten de advocaten van het productiehuis in gang en ontstonden er disputen met de makers. Er werden juridische stappen gezet om de release van de film tegen te houden. Emanuel Nuñez, die aan het hoofd van Kinematics staat, ontkent dat Snyder daar iets mee te maken heeft. Hij zegt samen met Mark Rapaport creatief en zakelijk de leiding te hebben “zonder bemoeienis van derden”.
De première van The apprentice hebben ze alvast niet kunnen verhinderen. Kinematics heeft immers niet de rechten. Nog meer productiehuizen zitten achter de film, en ook de Canadese, Ierse en Deense overheid stopten er centen in. Maar de speler zit wel mee aan tafel bij gesprekken met mogelijke verdelers. In de Verenigde Staten heeft de film die nog niet gevonden. In België zal The Searchers de film op een nog te bepalen datum uitbrengen.
Geen blinde imitatie
Is de verkrachting een creatief verzinsel op glad ijs? Toen Trump eind jaren 80 van Ivana scheidde, heeft zij hem daar wel degelijk van beschuldigd. In 2015 kwam ze daar op terug. Toen zei ze dat Donald en zij “beste vrienden waren die trots drie kinderen (Ivanka, Donald Jr. en Eric, red.) hadden grootgebracht”. Hoe Trumps ex tegen de voorstelling in de film aankijkt, zullen we nooit weten. Ivana Trump overleed in 2022.
Intussen hebben de acteurs en de Zweeds-Iraanse regisseur Ali Abbasi te midden van de controverse alle interviews afgeblazen. Op de persconferentie gaf Abbasi aan dat de film niet zozeer over Trump gaat, wel “over het systeem en hoe het werkt. Voor mij is het een fantasie om te geloven dat er een tegenstelling bestaat tussen conservatieven en democraten.”
“Er is geen leuke, metaforische manier om met het toenemende fascisme om te gaan”, zei de regisseur maandagavond na afloop van de wereldpremière in Cannes. “Het is tijd om films weer relevant en politiek te maken.” Met The apprentice doet hij dat op een manier die even genuanceerd als entertainend is. De film trapt niet in de val van de blinde imitatie, maar vertrouwt op het talent van Stan om in hem Trump te zien.
“Rotzooi”
De internationale pers is niet eenstemmig overtuigd. Variety omschrijft The apprenti
ce als “pittig, vermakelijk en niet al te brutaal” en zegt dat de film “scherp en vernietigend” is. Maar zij hadden gehoopt een inkijk te krijgen in het mysterie achter de man en bleven dus op hun honger zitten.
Indiewire prees de acteurs, maar betreurde dat de film niets toevoegt dat “de recente geschiedenis al niet heeft aangetoond”. The Guardian heeft het over een “cartoonversie” van Trumps beginjaren en zegt dat de voormalige president zich niet de minste zorgen zal maken over “de geniaal-ironische, soepele benadering zoals in een tvfilm”.
“We zullen een rechtszaak aanspannen om de flagrant valse beweringen van deze zogenaamde filmmakers aan te pakken”, reageerde Trumps campagnewoordvoerder Steven Cheung. “Deze rotzooi is pure fictie die leugens sensationeel maakt.”
Abbasi wuifde de dreigementen weg. “Niemand heeft het over hoe succesvol al die rechtszaken zijn”, zei hij nog tegen de verzamelde pers. De regisseur nodigt Donald Trump uit om de film te bekijken en het er daarna met hem over te hebben. “Ik denk niet dat het per se een film is die hij niet leuk zou vinden. Ik denk dat hij verrast zou zijn.”
“Er is geen leuke, metaforische manier om met het toenemende fascisme om te gaan. Het is tijd om films weer relevant en politiek te maken”
Ali Abbasi Regisseur