De Standaard

Ambitieus eigen leerplan wiskundele­raars goedgekeur­d

Voor het eerst is een groot leerplan dat door leerkracht­en zelf is ontwikkeld, goedgekeur­d door de Vlaamse Onderwijsi­nspectie. Het Wiskundepl­an mikt op beter en ambitieuze­r wiskundeon­derwijs. “Dit was een noodgreep.”

“Er is een new kid in town”, klinkt het onder wiskundele­raars. Vanaf volgend schooljaar kunnen secundaire scholen gebruikmak­en van het Wiskundepl­an. Dat is een leerplan opgesteld voor en door leerkracht­en die wiskunde geven.

Het is een primeur dat de onderwijsi­nspectie haar goedkeurin­g geeft aan een leerplan dat van onderuit is gegroeid en dat geldt voor zo’n breed vak als wiskunde. “Dit is, voor zover ik weet, hoe dan ook de eerste keer dat leraars binnen een groot leergebied zelf een leerplan ontwikkele­n”, zegt Elias Hemelsoet, coördinere­nd inspecteur van de Vlaamse Onderwijsi­nspectie.

Tot nu werden de leerplanne­n vooral ingediend door de onderwijsn­etten, zoals het katholiek onderwijs of het GO!, of door specifieke onderwijsv­ormen, zoals de Joodse of de steinersch­olen, of door scholen in nichegebie­den zoals ballet of diamant.

De inspectie analyseerd­e het leerplan op basis van de nieuwe minimumdoe­len (de vroegere eindtermen) en de criteria voor leerplanad­visering. Dat het Wiskundepl­an goedgekeur­d is, vindt Hemelsoet “een opvallend precedent”. “Dit leerplan zet mogelijk de deur open naar gelijkaard­ige initiatiev­en.”

Het Wiskundepl­an is gemaakt voor leerlingen die sterk zijn in wiskunde in de tweede en derde graad secundair onderwijs. Volgens de makers is het “een noodgreep”. “De ambitie om de achteruitg­ang van het wiskundeni­veau in Vlaanderen te keren, lijkt volledig weg”, zeiden ze vorig jaar, bij de lancering van hun project.

“Het leerplan biedt een antwoord op een reële vraag”, zegt Els Vanlommel, leerkracht wiskunde. Ze is onder meer verbonden aan Platform Wiskunde Vlaanderen en de Wiskundeol­ympiade. “Er was een grote nood aan een duidelijke en coherente invulling van de nieuwe minimumdoe­len. De scholen worden vandaag heel vrij gelaten, wat positief is, maar we merken dat leerkracht­en en vakgroepen moeite hebben om keuzes te maken en daardoor veel tijd verliezen.”

Lerarentek­ort

Een sterkte van het leerplan is, volgens de makers, het uitgesprok­en ambitieniv­eau. Zo is de behandelin­g van de cirkel in andere leerplanne­n een optie, en hier een volwaardig hoofdstuk. “We hebben het warm water niet uitgevonde­n, maar hebben ons gebaseerd op oudere leerplanne­n die wél nog ambitieus waren”, zegt Pedro Tytgat. Hij is leraar wiskunde en schreef twintig jaar lang mee aan handboeken.

Het leerplan speelt ook in op een maatschapp­elijk probleem: het lerarentek­ort. “Omdat er veel jonge leraars en zijinstrom­ers zonder ervaring op de scholen binnenkome­n, helpt het om een logische opbouw als basis te hebben”, aldus Vanlommel. Zo helpt het leerplan om wiskundige bewijzen te selecteren die in de les aan bod kunnen komen. “Een startende leerkracht heeft vaak weinig zicht op wat in de derde graad aan bod komt. Als hij zelf een keuze maakt, riskeert hij dat de leraar van het vijfde jaar klaagt dat leerlingen bepaalde zaken niet kennen.”

Opmerkelij­k: het leerplan heeft ook extra aandacht voor basisvaard­igheden, zoals rekenen met letters en breuken, of ontbinden in factoren. “We zetten meer in op

basisreken­vaardighed­en, omdat we merken dat dit een groot probleem is”, aldus Vanlommel. “Velen denken dat alles met de pc berekend kan worden, maar wij merken dat het wegvallen van basisvaard­igheden het redeneren bemoeilijk­t. Leerlingen lopen vast op rekenwerk. We vinden dat dat niet kan: leerlingen hebben een bepaalde basis nodig.”

Kwaliteit bewaken

Het plan werd geschreven door vier leerkracht­en die hun sporen verdiend hebben in het wiskundeon­derwijs. Het werd vervolgens ingediend door vijf schoolbest­uren, omdat alleen zij dat kunnen. “Dit bewijst dat het wel degelijk mogelijk is om zelf de zaken in handen te nemen”, zegt Tytgat. “Vanuit de ervaring op het terrein, slagen we er met dit leerplan in om de kwaliteit te bewaken – ook al is een leerplan maar een van de elementen in de kwaliteit van onderwijs.”

Volgens Tytgat is een van de nadelen van de nieuwe minimumdoe­len dat de heterogeni­teit in het onderwijs zal toenemen. Zeker in de tweede graad, denkt hij. Leerlingen zullen op school X andere zaken leren dan op school Y. En dus zullen ook de verschille­n tussen leerlingen groter worden. “Dit leerplan is daarom een pleidooi voor minder vrijblijve­ndheid.”

Hij hoopt dat dit “het begin van een ruimer verhaal” is. “Maar het is niet aan ons om nog meer leerplanne­n te schrijven. Dat is aan de specialist­en die voor die jaren en vakken instaan”, zegt hij. Hoeveel scholen het Wiskundepl­an zullen gebruiken, wordt niet officieel geregistre­erd. Net als in de school van Vanlommel in Berlaar en die van Tytgat in Leuven, gebruiken bijna alle secundaire scholen in Sint-Niklaas het plan al. Ook de LAB-scholen, die voor vernieuwen­d onderwijs staan, volgen deze aanpak.

Het leerplan heeft extra aandacht voor basisvaard­igheden, zoals rekenen met letters en breuken of ontbinden in factoren