Javier Milei poetst blazoen op van Videla’s bloedige dictatuur
Over de verschrikkingen onder het militaire regime van Jorge Videla waren de Argentijnen het eens, tot Javier Milei aan de macht kwam. De medestanders van Videla zijn “slachtoffers van linkse militanten”, vindt de president.
De video die de Argentijnse president Javier Milei op X postte op 24 maart, op de 48ste verjaardag van het begin van de militaire dictatuur, liet aan duidelijkheid niets te wensen over: als het van de president afhangt, verdienen medestanders van de junta van generaal Jorge Videla, die duurde van 1976 tot 1983, óók gerechtigheid. Zijn zij immers niet net zo goed slachtoffers – van linkse militanten?
Om zijn claim te schragen liet Milei in zijn boodschap drie getuigen aan het woord: een vrouw wier vader en zus destijds door marxistische guerrillero’s werden omgebracht, een spijtoptant uit datzelfde kamp en een voormalig lid van de inlichtingendiensten.
Meer nog dan Milei is het vicepresident Victoria Villarruel die de toon zet, als het over de junta gaat. Villaruel, de nicht van een toenmalige legerkapitein die beschuldigd werd van misdaden tegen de menselijkheid, richtte een vereniging op voor slachtoffers van links en bezocht juntaleider Videla in de cel voor hij daar stierf. En waar tot voor kort een ruime meerderheid van de Argentijnen haar standpunt – ‘alles is de schuld van links’ – weglachte, heeft ze nu steeds meer medestanders.
Vergeten
De nieuwe steun voor de militairen, heeft een concreet gevolg: in de door drugsgeweld getroffen stad Rosario wil minister van Veiligheid Patricia Bullrich het leger inzetten om de rust terug te brengen. Dat zou een primeur zijn. Na de democratisering van Argentinië werden de militairen behalve met mensenrechtenschendingen ook geassocieerd met hyperinflatie, economische neergang en de nederlaag in de Falklandoorlog. Sinds het militair regime naar de exit is gedwongen, moet het leger vooral in de kazernes blijven van de Argentijnen.
Maar al die zaken vonden decennia geleden plaats. Een groot deel van Mileis electoraat bestaat uit jongeren die in de eerste plaats economische verbetering willen. Zij hebben minder voeling met het verleden en zijn vatbaar voor wat de president en vicepresident vertellen over het Videla-regime. Volgens mensenrechtengroepen en historici zijn Milei en Villarruel er niet op uit om een breed debat te voeren om die jongeren een zo ruim mogelijke kennis over de dictatuur bij te brengen, ze willen vooral hun meningen laten doorsijpelen.
Baby’s gestolen
De geschiedenis verdient nochtans de aandacht. In de zeven jaar dat de junta van Videla de plak zwaaide over Argentinië, werden zo’n 30.000 mensen ontvoerd, gemarteld en vermoord. Die schatting is gebaseerd op extrapolaties van het aantal aangiften van verdwijning aan het einde van de dictatuur (8.961). Dat ligt volgens de meeste waarnemers een eind onder het reële cijfer, onder meer doordat veel betrokken families onvoldoende vertrouwen hadden in de prille democratie om naar het gerecht te stappen. Ze vreesden represailles van de oude garde.
Rechtse politici stellen die ‘30.000’ ter discussie, omdat ze menen dat het werkelijke aantal veel lager zou liggen. Ook vicepresident Villarruel tweette laatst: “Het waren er geen 30.000.”
Mileis vicepresident, de nicht van een toenmalige legerkapitein, richtte een vereniging op voor slachtoffers van links
In de zeven jaar dat de junta van Videla de plak zwaaide over Argentinië, werden zo’n 30.000 mensen ontvoerd, gemarteld en vermoord
Tot de slachtoffers van het regime behoorden, behalve marxistische guerrillero’s die de gewapende revolutie predikten, vooral jonge mannen en vrouwen die misschien de ideologie van die laatsten deelden maar daarom nog niet hun strijdmiddelen. Een verkeerd politiek standpunt hebben volstond om bij nacht en nevel van de straat te worden geplukt en naar clandestiene detentiecentra te worden overgebracht.
Onder de gekidnapten bevonden zich opvallend veel zwangere vrouwen. Die werden ‘gespaard’ tot ze bevielen, waarna hun baby’s geadopteerd werden door kinderloze stellen uit het militaire apparaat. Tot dusver 133 mensen (op een geschat totaal van 500) ontdekten de ware toedracht van hun adoptie de jongste decennia pas: hun biologische ouders werden door medestanders van hun adoptiefamilie omgebracht, of zijn verdwenen.
1.200 mensen veroordeeld
De mensenrechtenschendingen, waaraan de herinnering onder meer levend gehouden wordt door de Moeders en Grootmoeders van de Plaza de Mayo, bleven juridisch niet zonder gevolg. Anders dan in Chili of Brazilië, landen die hun militaire verleden begroeven om hun nog kwetsbare democratieën veilig te stellen, wist het Argentijnse middenveld de politiek wél te overtuigen om tot actie over te gaan.
In het 300-tal vonnissen dat sindsdien is geveld, werden ruim 1.200 personen veroordeeld. De Argentijnse advocaat Luis Moreno Ocampo speelde daarin zo’n doorslaggevende rol dat hij nadien de eerste hoofdaanklager werd van het Internationaal Strafhof in Den Haag.
Het neemt niet weg dat de behoedzaam geconstrueerde en mainstream geworden cultuur van de herinnering onder vuur ligt. De spoken van weleer lijken terug van weggeweest. Volgens Hijos, de organisatie van kinderen van onder de dictatuur verdwenen ouders, werd een van haar leden begin maart thuis overvallen en aangerand. “We zijn niet gekomen om je te beroven, maar om je te doden”, riepen haar gewapende belagers. Na de geweldpleging lieten ze op een buitenmuur de woorden “Viva la libertad, carajo” (“Leve de vrijheid, verdomme!”) achter, de slogan waarmee Milei eind vorig jaar de verkiezingen won.
Mileis poging tot rehabilitering van Videla’s junta heeft niet alleen medestanders. Op het Plaza de Mayo kwamen mensen op 24 maart samen voor belangrijkste betoging in jaren.