Premier in campagnemodus zet de groenen alweer buitenspel
Als premier De Croo actief probeert de natuurherstelwet te kelderen, is dat alweer een kaakslag voor de groenen in zijn regering. Het is niet de eerste keer dat ze buitenspel worden gezet. Waar ligt de rode lijn voor de groenen?
Groen en Ecolo reageren verbouwereerd op het nieuws dat de Belgische premier Alexander De Croo (Open VLD) de Europese natuurherstelwet achter de schermen alsnog zou proberen te kelderen. De Standaard vernam bij tal van goedgeplaatste bronnen dat De Croo en zijn kabinet inpraten op regeringen van Europese lidstaten om hun steun voor de wet in te trekken. Dat zou ongezien zijn voor een Europese voorzitter, die geacht wordt wetten formeel rond te krijgen nadat het democratische proces is doorlopen.
De groenen leggen woensdag die bijzondere demarche van De Croo op de regeringstafel. In het kernkabinet, de vergadering tussen de premier en zijn vicepremiers, vragen de vicepremiers Petra De Sutter (Groen) en Georges Gilkinet (Ecolo) de premier om duidelijkheid. Zo eist Groen-voorzitter Jeremie Vaneeckhout “100 procent duidelijkheid en helderheid van De Croo”. “Welke contacten zijn er geweest? Wat werd daar besproken? En heeft hij of zijn kabinet wel of niet gelobbyd tegen de democratisch goedgekeurde natuurherstelwet?”
Vaneeckhout schuwt de forse taal niet. “Als dit klopt, dan staat het imago van De Croo en ons land op het spel. Nationaal en internationaal. Ik verwacht van de premier van dit land eerlijkheid en geen achterkamertjespolitiek. In de eerste plaats voor alle burgers, maar ook voor zijn coalitiepartners.”
Ook zijn Ecolo-collega JeanMarc Nollet reageert stevig. “Als De Croo echt lobbyt tegen de natuurherstelwet, is dat onaanvaardbaar. Het schaadt zijn geloofwaardigheid, want het zou betekenen dat hij zijn positie als premier misbruikt.”
“De premier zit al langer in campagnemodus over dit thema”, zegt Vaneeckhout. “Het is doodjammer dat hij niet de ernst aan de dag kan leggen om zelfs tijdens dit voorzitterschap niet alle politieke handelingen te laten drijven door electorale strategie.”
Pauzeknop
In mei vorig jaar zette De Croo de groenen een eerste keer buitenspel over deze wet. Terwijl er nog volop aan getimmerd werd, stelde de Belgische premier dat “we op Europees niveau de pauzeknop moeten indrukken”. Dat was niet de lijn van de regering, maar paste in zijn pleidooi om de Europese groene industrie alle kansen te geven. De groenen protesteerden hevig, maar konden weinig veranderen aan het feit dat De Croo de eerste Europese regeringsleider was die zich tegen de natuurherstelwet uitsprak.
Ook toen al werd De Croo verweten dat hij al volop in campagnemodus zat. Twee maanden voor de verkiezingen ogen de peilingen nog slechter voor Open VLD. Het heeft er alle schijn van dat een premier in woelig verkiezingswater zijn electorale vel probeert te redden door op riskante manier een doelpunt te scoren. De Croo aarzelt niet om zijn positie op te eisen op het internationale toneel, nu België het voorzitterschap bekleedt van de EU. Hij ging graag mee op de foto om de Europese migratiedeal met Egypte te ondertekenen – een migratiedeal waar opnieuw Groen stevige kritiek op geeft.
Het is evenmin verrassend dat de groenen heftig reageren op De Croos houding tegenover de natuurherstelwet: voor hen is dit thema ook een kans om zich te profileren. Groen trapte afgelopen weekend zijn campagne af door zich op zijn congres in de markt te zetten als de enige partij die zich nog echt zorgen maakt om het klimaat. Zo bekeken komt het goed uit dat een liberale premier zich actief keert tégen de wet, die beschouwd wordt als de belangrijkste Europese milieuwet in dertig jaar. Voor de groenen is het cruciaal dat natuur en klimaat weer op de voorgrond van het debat komen zo vlak voor de verkiezingen.
Risicoloos is het geklop op de borst niet. Als maandag de natuurherstelwet finaal struikelt, betalen vooral de groenen daarvoor een zware prijs.
Marrakesh-moment?
In 2018 stapte de N-VA uit de regering-Michel vanwege het Marrakeshpact, dat voor hen rode lijn was op hun cruciale domein migratie. Zou dit dan het Marrakeshmoment voor de Groenen zijn? “C’est du n’importe quoi”, klinkt het bij Ecolo. “Het zit niet in het DNA van de groenen om ermee te dreigen de regering te laten vallen. Wij zoeken oplossingen.”
Is er dan geen enkele rode lijn? De groenen moesten slikken toen staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) communiceerde dat alleenstaande mannelijke asielzoekers niet meer werden opgevangen. Zelfs toen de Raad van State die instructie schorste, kon De Moor, met de steun van De Croo, volhouden dat ze gezinnen met kinderen voorrang moest geven in de opvang.
De groenen bleven zitten in een regering die de (internationale) veroordelingen en dwangsommen voor het asielbeleid opstapelt. De Sutter en covoorzitter Nadia Naji moesten het uitleggen aan de achterban in een informatiesessie. “Moeten wij de regering verlaten? Of Nicole de Moor?”, klonk het toen. Niet alleen de groenen, maar ook de socialisten moesten toegeven dat de hele opvangcrisis hen geen regeringscrisis waard was.
“De vraag is niet of Groen morgen nog in de regering zit, maar of de premier nog een regeringsleider wil zijn en een ernstig EU-voorzitter”
Jeremie Vaneeckhout
Voorzitter Groen
Genocidezaak
Ook de houding tegenover Gaza leidde al tot frictie binnen Vivaldi tussen de groenen en de liberalen. De Sutter riep de regering op om handelsmaatregelen te nemen tegen Israël, maar botste op Georges-Louis Bouchez (MR). De Sutter communiceert wel vaker fors op sociale media. “Ik wil dat ook ons land, net als Zuid-Afrika, naar het Internationaal Gerechtshof stapt”, postte ze begin dit jaar. Vorige week bleek dat België hooguit zijn interpretatie van het Genocideverdrag zal geven in de lopende zaak van Zuid-Afrika.
Ook de natuurherstelwet lijkt geen rode lijn. De premier kan zich woensdag tijdens de kern op de vlakte houden. Zijn woordvoerder ontkende aan De Standaard formeel het lobbywerk, maar gaf tegelijk inzage in het proces. “Daarbij hebben we onze argumenten meegegeven waarom het voor ons moeilijk ligt: de rechtsonzekerheid die deze wetgeving dreigt te creëren.”
De vraag of Groen straks uit de regering stapt, antwoordt covoorzitter Vaneeckhout door de logica om te draaien. “De vraag moet niet zijn of Groen morgen nog in de regering zit”, zegt hij aan De Standaard. “De vraag moet zijn: wil de premier nog een regeringsleider zijn en een ernstig EU-voorzitter? Of is hij nu puur campagneleider?”