Senegalese ex-belastinginspecteur staat in poleposition voor het presidentschap
De Senegalese oppositieleider Bassirou Diomaye Faye komt dankzij een amnestieregeling vrij en maakt grote kans om de nieuwe president te worden. De voormalige belastinginspecteur is met zijn anticorruptiestrijd de held van de jongeren.
Senegal leek de afgelopen maanden af te stevenen op chaos. President Macky Sall, aan de macht sinds 2012, had de geplande verkiezingen van 25 februari verdaagd zonder een nieuwe datum aan te kondigen. Dat lokte gewelddadige protesten uit waarbij tientallen doden vielen. Veel Senegalezen vreesden dat president Sall de grondwettelijk toegelaten twee termijnen ging overschrijden om zo een einde te maken aan de wereldwijd geprezen democratische traditie in Senegal. Dankzij opeenvolgende geweldloze machtsovergangen was het land uitgegroeid tot een van de lievelingen van de internationale donorgemeenschap.
Een andere belangrijk oorzaak van het explosieve klimaat was de arrestatie van de twee belangrijkste oppositieleiders: de zeer populaire Ousmane Sonko en diens rechterhand Bassirou Diomaye Faye. Sonko verdween in juli vorig jaar in de cel voor vermeende zedenfeiten en het verstoren van de openbare orde; veroordelingen die de oppositie afdeed als politiek gemotiveerd. Faye belandde achter de tralies omdat hij de minister van Justitie onterecht beledigd zou hebben.
Met de twee belangrijkste oppositiefiguren in de gevangenis en een stembusgang die sine die was uitgesteld, werd Senegal met zijn 17 miljoen inwoners omschreven als een tikkende tijdbom. Zeker onder de jongeren stapelden de frustraties zich gevaarlijk op.
Maar tot verrassing en opluchting van velen besloot president Sall om een politieke ontsporing te vermijden: hij kondigde nieuwe verkiezingen aan voor 24 maart en gaf de aanzet tot een amnestiemaatregel waardoor Sonko en Faye vorige donderdag vrijkwamen.
Onmiddellijk na hun vrijlating belegden de twee een meeting waarbij ze zich als verzetshelden lieten fêteren. Omdat Sonko’s politieke rechten zijn afgenomen, wordt Diomaye Faye als officiële presidentskandidaat naar voren geschoven. Maar op verkiezingsaffiches staan beide leiders broederlijk naast elkaar. De slogan is kort maar krachtig: “Diomaye = Sonko”. Het opzet lijkt nu al geslaagd: oppositiekiezers weten dat een stem op de wat bedeesde Faye ook een stem is voor de bekende en extraverte Sonko. Meteen positioneert Faye zich als favoriet van de in totaal negentien presidentskandidaten.
Het verkiezingsprogramma van Faye en Sonko ligt in het verlengde van een anticorruptiestrijd die ze als belastinginspecteurs al jaren voerden. Zo spitten ze meerdere fraudedossiers uit over het dubieuze begrotingsbeleid van president Sall. Die onderzoeken kostten Sonko en Faye hun job, maar waren de start van hun politieke carrières.
Verwacht wordt dat Faye en Sonko goed zullen scoren bij jonge kiezers, die een enorm kiespotentieel uitmaken. 60 procent van de Senegalese bevolking is jonger dan 25. Het zijn ook de jongeren die het meest last hebben van de aanzienlijke corruptie in het land: 30 procent van de 18- tot 35-jarigen is werkloos. Een probleem dat in de toekomst schrikbarende proporties dreigt aan te nemen, omdat de Senegalese bevolking de komende 25 jaar zal verdubbelen.
Munteenheid veranderen
Nog een ander opmerkelijk voorstel van de tandem Faye-Sonko: de West-Afrikaanse eenheidsmunt CFA-frank moet op de schop of op z’n minst hervormd worden. Veel Senegalezen beschouwen dat CFAsysteem als een relikwie van het Franse neokolonialisme. Parijs voerde de munt in 1945 in om de dure dollar te omzeilen bij de aankoop van West-Afrikaanse grondstoffen als uranium, olie en mangaan. Volgens Faye en Sonko is de door Parijs beheerde CFA-munt altijd een zegen voor Frankrijk geweest, maar een economische leiband voor Senegal, nog altijd een van de armste landen ter wereld. Vandaar dat beide oppositieleiders ook een heronderhandeling eisen van de mijn- en energiecontracten, netophetmomentdathetlandeen offshoreproductie van olie en gas wil opstarten.
Ook aan de visserijpraktijken van industriële Europese en Chinese schepen moet een einde komen, vindt Faye. Tussen 2000 en 2022 zagen Senegalese vissers hun vangst met 43 procent afnemen. Dat leidde niet alleen tot armoede, maar ook tot voedselproblemen én migratie. Eens verkozen wil Faye voor de kust een zone van 12 zeemijl instellen waar alleen Senegalese vissersbootjes mogen opereren.
“Zonder controle over onze economie zullen we nooit volledig onafhankelijk worden”, schrijft Faye in zijn programma van 48 pagina’s. “Wij moeten volledige soevereiniteit verwerven over onze veestapel, visbestanden, landbouw, energie en fiscaliteit.”
Met dit anticorruptiedossier en de nadruk op volwaardige onafhankelijkheid van Frankrijk en andere buitenlandse grootmachten raken Faye en Sonko een gevoelige snaar bij miljoenen Senegalezen en zetten ze zich radicaal af tegen wat zij de “corrupte elite van de Macky Sall-clan” noemen.
Dat de partij van Sall momenteel verdeeld is, beschouwen Faye en Sonko als een mooi cadeau. Voormalig premier Aminata Touré distantieerde zich van de huidige president en sloot zich aan bij de oppositie. Bovendien stuurde Sall begin maart zijn premier Amadou Ba de laan uit. Ba is nu presidentskandidaat voor de meerderheidspartij, maar het is onduidelijk hoeveel steun hij krijgt van president Sall en diens entourage. “Macky Sall ontpopte zich tot de belangrijkste troef van de oppositie”, liet een cynische ex-premier Aminata Touré zich dit weekend ontvallen.
“Wij moeten volledige soevereiniteit verwerven over onze veestapel, visbestanden, landbouw, energie en fiscaliteit” Bassirou Diomaye Faye Presidentskandidaat