Statiegeld op plastic tegen 2025 wordt race tegen de klok
Vlaanderen, Wallonië en Brussel praten naast elkaar over statiegeld. Terwijl de ene wachtte op een Europese beslissing, heeft de andere al een voorkeur. “2025 is ambitieus maar haalbaar.”
In de laatste rechte lijn naar de deadline van 2025 om statiegeld te heffen op blik en plastic flessen, loopt de communicatie tussen de gewesten stroef. Vlaanderen had nog geen standpunt vastgelegd over welk type statiegeld het wil, omdat het kabinet van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) eerst meer duidelijkheid wilde op Europees niveau. Die kwam er maandagavond. De EU bereikte een akkoord om plastic verpakking en de afvalberg terug te dringen (zie inzet).
De opties zijn een klassiek systeem voor statiegeld, zoals bij glazen flessen, een digitaal systeem, waarbij afval wordt gescand met een smartphone, of een mengvorm. Een reeks studies en proefprojecten kon nog geen klaarheid scheppen. In de Vlaamse regering neigt CD&V naar een klassiek systeem, terwijl de liberalen voorstander zijn van een digitale aanpak. De N-VA neemt een afwachtende houding aan.
Aan Waalse kant viel minister van Omgeving Céline Tellier (Ecolo) uit de lucht toen ze hoorde dat Vlaanderen wilde wachten op Europa. “De openbare netheid moet toch overal in België verbeterd worden”, klinkt het. Maar ook de Waalse regering is nog volop in de weer om haar standpunt vast te leggen.
De gewesten hebben beslist om binnen de landsgrenzen naar een eengemaakt systeem te gaan, maar ze baseren zich op andere studies. Ook de studies die de Waalse regering besteld had, boden weinig houvast. “Elk model heeft zijn voor- en nadelen”, briefte Tellier het Waals Parlement.
Brussel heeft wél al een voorkeur uitgesproken. “Het klassieke statiegeldsysteem blijft naar mijn mening het systeem dat de meeste garanties biedt”, verklaarde Brussels minister van Omgeving Alain Maron (Ecolo) op 21 februari voor het Brussels Parlement. “Zowel op het vlak van meer openbare netheid als op het vlak van toegankelijkheid voor alle Brusselaars.” Maron baseert zijn mening op de “beschikbare informatie” uit het Waals onderzoek.
Uniforme regeling
Ondanks dat ze naast elkaar werken, behouden de regio’s het vertrouwen in onderling overleg om tot een uniforme Belgische regeling te komen. De drie gewesten onderschrijven daarbij de doelstelling om in 2025 het statiegeld in te voeren. “Ambitieus maar haalbaar”, stelt Vlaanderen. “Maar dan moet het ook als prioriteit behandeld worden door andere gewesten.” Bij Demir valt te horen dat de EU een “overgangsperiode van circa twaalf maanden” aanbeveelt om het systeem in te voeren. De regeling zou dus eigenlijk al dit jaar klaar moeten zijn. Maar op de ministerraad van komende vrijdag wordt statiegeld voorlopig niet behandeld.
Ook Brussel rekent op “het interregionale niveau” om tot een doeltreffend statiegeldsysteem te komen. Maar de tijd dringt. Het ziet ernaar uit dat het na de verkiezingen van 9 juni overal moeilijk zal zijn om regeringen in de steigers te zetten. De parlementen gaan bovendien al voor de verkiezingen in reces. Maron rekent daarom op samenwerking in een volgende legislatuur. Tellier zit op dezelfde lijn. “Alle ministers delen dezelfde aandachtspunten. Daarom kwamen ze overeen om door te gaan in een gemeenschappelijke richting die in de komende weken aan hun regeringen zal worden voorgesteld.”
Lobbywerk
Aan Waalse kant viel minister van Omgeving Céline Tellier (Ecolo) uit de lucht toen ze hoorde dat Vlaanderen wilde wachten op Europa
Onder de politieke partijen leeft voldoende draagvlak om zwerfvuil aan te pakken met een statiegeldsysteem. Als regionale bevoegdheid leek het eveneens immuun voor communautaire discussies. Maar statiegeld werd al snel het onderwerp van hevig lobbywerk. Aan de ene kant trekken recyclagereus Fost Plus en handelaarskoepel Comeos de digitale kaart. Aan de andere kant pleiten consumentenorganisatie Test Aankoop en de Vlaamse Vereniging voor Steden en Gemeenten (VVSG) voor een klassiek inzamelsysteem.
Eind 2022 zette de Vlaamse regering al principieel het licht op groen om statiegeld in te voeren. Dat is onvermijdelijk om de doelstellingen voor sluikstorten te halen, verklaarde Demir. Verpakkingen maken in volume 45 procent uit van de Vlaamse zwerfafvalberg.