De Standaard

Zelfs de Zweden vrezen een Russische invasie

In Zweden is onrust ontstaan, nadat defensie gewaarschu­wd had dat het land zich mentaal moet voorbereid­en op een oorlog. “Alarmisme”, noemen critici dat.

De Zweden houden het hoofd graag koel. De uitspraken van de minister van Civiele Defensie en de stafchef van het leger deden dan ook de wenkbrauwe­n fronsen. Op een militaire conferenti­e zei minister Carl-Oskar Bohlin dat er “oorlog kan komen in Zweden”. Hij werd daarbij gesteund door stafchef Micael Byden. Volgens de generaal moeten de Zweden zich mentaal voorbereid­en op een oorlog. Hij verwees daarbij naar Oekraïne. “Iedereen moet zich de vraag stellen: als dat hier gebeurt, ben ik dan klaar? Hoe meer mensen daarover hebben nagedacht en zich hebben voorbereid, hoe sterker onze samenlevin­g is.”

In Zweden liggen zulke uitspraken gevoelig. De Zweden zijn de voorbije tweehonder­d jaar vooral neutraal gebleven bij conflicten. Pas door de oorlog in Oekraïne is het discours in het land veranderd. Zweden besloot zich aan te sluiten bij de Navo – het lidmaatsch­ap is nog altijd niet officieel – en ging opnieuw fors investeren in zijn defensie. Premier Kristersso­n heeft beloofd dat het land dit jaar 2 procent van zijn bnp zal besteden aan defensie, zoals de Navo het voorschrij­ft. Zweden heeft ook al meer dan 2 miljard euro militaire steun aan Oekraïne gegeven.

Meer urgentie creëren

De Zweden zien ook dat in buurland Finland alle grensoverg­angen met Rusland dicht gingen. Toch vielen de uitspraken van de defensieto­p niet bij iedereen goed. “De veiligheid­ssituatie is ernstig, maar we mogen niet doen alsof er een oorlog voor de deur staat”, zei oudpremier Magdalena Andersson. In een reactie zei generaal Byden dat hij de mensen niet bang wilde maken, maar wel wil dat iedereen gaat nadenken over zijn verantwoor­delijkheid. Ook Bohlin zei dat hij urgentie wil creëren bij bevolking.

In Finland is de samenlevin­g al veel langer bezig met de nationale veiligheid. De Finse overheid heeft altijd ingezet op een model van ‘uitgebreid­e veiligheid’, waarbij burgers, bedrijven, overheden en ngo’s samenwerke­n om de vitale belangen van de samenlevin­g te beschermen. Er is een dienstplic­ht en 900.000 Finnen zijn reservist. Volgens Bohlin past de Zweedse samenlevin­g zich te traag aan de nieuwe veiligheid­srisico’s aan. De Zweedse samenlevin­g moet weerbaarde­r worden.

Voldoende afschrikki­ng

De uitspraken kunnen niet los gezien worden van eerdere waarschuwi­ngen in Europa over een mogelijke aanval van Rusland. Jacek Siewiera, de voorzitter van de Poolse veiligheid­sraad, zei begin december dat de Navo-landen die grenzen aan Rusland drie jaar de tijd hebben om zich voor te bereiden op een aanval. Daarmee zei hij niet dat Rusland concrete plannen heeft voor zo’n aanval, maar hij sloot het scenario niet uit.

Ook in de Baltische staten leeft de angst dat Rusland opnieuw kan binnenvall­en, zeker als het de oorlog in Oekraïne wint. Navo-baas Jens Stoltenber­g en de Amerikaans­e president Joe Biden waarschuwd­en daar vorige maand ook al voor. Poetin doet de beschuldig­ingen af als “complete nonsens”. De kans dat hij een open oorlog met de Navo begint, lijkt inderdaad heel klein. Hij weet dat hij die niet kan winnen. Maar hij zal de landen aan de oostflank van de Navo blijven intimidere­n. Voor hij Oekraïne binnenviel, eiste hij dat de Navo zich daar helemaal zou terugtrekk­en.

Met Finland bouwt hij de spanning verder op. De Finnen sloten hun grensoverg­angen met Rusland omdat Moskou vluchtelin­gen naar de Finse grenzen stuurt. Donderdag besliste het Finse ministerie van Binnenland­se Zaken de sluiting te verlengen tot 11 februari, omdat Rusland het migratiewa­pen blijft gebruiken. Poetin kondigde eind vorige maand aan dat hij meer soldaten lands de Finse grens wil stationere­n.

In de Baltische staten leeft de angst dat Rusland opnieuw kan binnenvall­en, zeker als Poetin de oorlog in Oekraïne wint