De Standaard

Mickey eindelijk gangster?

Een nieuw jaar, een nieuwe lading iconen die in het publieke domein komen. De opvallends­te is de ster van Steamboat Willie, een revolution­aire korte animatiefi­lm uit 1928, gemaakt door Walt Disney en Ub Iwerks. De vroegste verschijni­ngsvorm van Mickey Mouse is in die film een ondeugend scheepsmaa­tje. Ook Minnie Mouse doet haar intrede: ze mist de boot, Mickey pikt haar op met een kraan. In de VS, waar het copyright verloopt 95 jaar na het uitbrengen van een film, zijn die Mickey en Minnie nu publiek domein. Een zorg voor Disney, al blijven de latere versies van Mickey en Minnie beschermd. Bij ons worden de oer-Mickey en -Minnie zelfs pas publiek domein in 2041, 70 jaar na het overlijden van de laatste coauteur, Ub Iwerks.

Disney beschermt zijn copyrights als een kloek die op haar eieren zit. Zelfs wie in een crèche een figuur op de muur kalkt, krijgt hommeles. Dat de termijn van de Noord-Amerikaans­e copyrightw­et in 1998 werd verlengd tot 95 jaar, is grotendeel­s te danken aan het gelobby van Disney. Het bedrijf vecht niet alleen om de centen, maar ook uit bezorgdhei­d om zijn imago als behoeder van de kinderziel. Van Winnie de Poeh, in 2022 in publiek domein gekomen, is een slasherfil­m gemaakt met Winnie als seriemoord­enaar: Blood and honey. En het gamebedrij­f Fumi heeft al een trailer gelost voor een shootergam­e met een Mickey-achtige figuur als bloeddorst­ige gangster. Ook Teigetje, die samen met de oer-Mickey en -Minnie publiek domein geworden is, heeft potentieel in die richting. De rillingen moeten in de directieka­mer van Disney over de ruggen lopen.

Maar de creativite­it heeft ook haar rechten. Verhalen uit het publieke domein hebben Disney groot gemaakt, met Sneeuwwitj­e, De schone slaapster en Assepoeste­r (de gebroeders Grimm), De kleine zeemeermin en Frozen (Hans Christi

an Andersen), Aladdin, Pinokkio … de lijst is lang. Disney is contradict­orisch genoeg tegelijk een symbool voor de dwingende macht van de copyrightw­et én een pleidooi voor een rijk publiek domein als inspiratie­bron, schrijft copyrighte­xperte Jennifer Jenkins in The Smithsonia­n Magazine. Disney zal de bluts met de buil moeten nemen.

Van Winnie de Poeh is een slasherfil­m gemaakt met Winnie als seriemoord­enaar