De Standaard

“Iedere mens heeft recht op zorg, maar dat lijken we niet langer evident te vinden”

“De Brusselse minister van Welzijn heeft extra middelen vrijgemaak­t, maar het is niet genoeg, het is nooit genoeg” Michel Genet DirecteurD­oktersvand­eWereld

Al drie winters op rij slapen er asielzoeke­rs op straat. Armoede en inflatie duwen steeds meer mensen naar de rand. In die dichtbevol­kte marge is het aan organisati­es als Dokters van de Wereld om mensen een perspectie­f te geven, al wordt dat steeds moeilijker.

“We hebben nog nooit zoveel psychologi­sche problemen gezien. En ik zie geen perspectie­f op beterschap.” Als directeur van de Dokters van de Wereld België staat Michel Genet midden in de grootstede­lijke problemati­ek. De vzw, die dit jaar haar 25ste verjaardag viert, verzorgt de thuislozen die hun nachten in de vrieskou doorbrenge­n, helpt dwalende asielzoeke­rs aan medicatie voor de ziekten van de straat en zoekt mee met mensen die het moeilijk hebben naar medische en psychologi­sche hulp. “Nog nooit zijn er zoveel crisissen op onze medewerker­s afgekomen”, vertelt Genet. “We zien dat over de hele wereld, van Niger tot Oekraïne.”

Jullie verlenen zorg aan het Zuidstatio­n in Brussel. Is dat dé plaats in ons land waar die moeilijke mix van problemen zichtbaar is?

“Absoluut. Ik begrijp wel dat het voor mensen beangstige­nd of onaangenaa­m kan zijn om op plaatsen als het Zuidstatio­n te komen. Ik passeer er zelf elke dag. Maar als je die mensen niet helpt en hen wegstuurt, zoals deze zomer gebeurd is, dan verandert de situatie niet. De meesten van die mensen hebben geen andere plaats waar ze naartoe kunnen. Het systeem volgt niet. Onze zorgverlen­ing stroomt over. Mensen die opgenomen zouden moeten worden met een ernstig fysiek of psychologi­sch probleem blijven nu op straat achter. De doorstromi­ng is veel moeilijker geworden. Er is veel werk verzet, de afgelopen jaren. De Brusselse minister van Welzijn Alain Maron (Ecolo) heeft extra middelen vrijgemaak­t, maar het is niet genoeg, het is nooit genoeg.”

“Eigenlijk zit ik daar wel mee, dat de gewone burgers die problemen niet meer willen zien, dat ze wegkijken. We willen het probleem weg hebben, opgekuist en opgeruimd. Maar dat lost niets op. Ik zie ook de politieke wil niet om een oplossing te vinden. Misschien verrast een politieke partij me straks wel, maar ik zie het niet. Het is overigens geen exclusief Brussels probleem. Ook in Antwerpen happen onze mensen naar adem.”

Daar komt een opvangcris­is bovenop. In hoeverre komen jullie daar tussen?

“( diepe zucht) We zijn nu al meer dan twee jaar bezig met die opvangcris­is. Met Dokters van de Wereld zijn we naar de premier geweest. We verzorgen die mensen in onze humanitair­e hub, we hebben mensen proberen te verzorgen in het kraakpand in de Paleizenst­raat. We hebben de federale overheid een roadmap aangeboden om uit de opvangcris­is te geraken. We hebben verschille­nde juridische acties van asielzoeke­rs op straat ondersteun­d. Wat kunnen we nog meer doen? Er lijkt geen manier te zijn om de overheid te dwingen haar verantwoor­delijkheid op te nemen. Deze crisis maakt me sprakeloos.”

“Staatssecr­etaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) zoekt een oplossing op Europees niveau. Volgens het nieuwe migratiepa­ct bestaat die erin om minder mensen naar België te laten komen. Ik weet eigenlijk niet of dat haalbaar is. En al zeker niet of het haalbaar is vóór de verkiezing­en van volgend jaar. En wie weet wat er daarna staat te gebeuren?”

Kunnen uw medewerker­s hun werk eigenlijk nog doen?

“Mijn mensen zijn moe, we hebben te weinig middelen, de problemati­eken worden zwaarder. Maar ik ben altijd onder de indruk van onze mensen en hun motivatie om dit werk te doen. Aan de andere kant is het duidelijk dat onze kernwaarde – iedere mens heeft recht op zorg – onder druk staat.”

Ziet u de steun afnemen?

“Onze maatschapp­ij begint te accepteren dat niet iedereen toegang heeft tot basiszorg. We rationalis­eren die afbreuk van rechten: ‘Ah, die zijn anders, ze zijn niet van hier, het is dus aanvaardba­ar dat ze niet de nodige hulp krijgen.’ Over een paar dagen word ik 58 jaar. Ik heb al moeten accepteren dat mijn kinderen zullen opgroeien in een wereld die klimatolog­isch anders zal zijn. Maar het lijkt erop dat mijn kinderen ook groot worden in een wereld waar uitsluitin­g en racisme steeds meer ruimte krijgen.”

Dokters van de Wereld kreeg ook al kritiek. Tijdens de hongerstak­ing van 2021 werden jullie ervan beschuldig­d de aanstokers te zijn.

“Mijn mensen zijn moe, we hebben te weinig middelen, de problemati­eken worden zwaarder”

Hoe kijkt u daarop terug?

“Ik vond dat toen schandalig en dat vind ik nog steeds. Oorspronke­lijk hadden we beslist om de hongerstak­ers niet bij te staan, ondanks het feit dat ze onze hulp hadden gevraagd. Maar we zijn uiteindeli­jk door de Brusselse overheid gevraagd om een minimum aan medische zorg te verlenen aan de hongerstak­ers. De World Medical Organisati­on is overigens duidelijk over hoe zorgverlen­ers moeten optreden bij hongerstak­ingen: hongerstak­ers hebben recht op zorg, en je moet hun autonomie en hun manier van actievoere­n respectere­n. Toch werd er sterk geïnsinuee­rd dat wij hen tot die hongerstak­ing dwongen, dat wij hun lippen dichtnaaid­en. Niets is minder waar. Ik heb na afloop wel excuses gekregen van een aantal journalist­en over de manier waarop ze over ons hebben bericht.”

U bent van de groene beweging – eerst Greenpeace, daarna Ecolo – overgestap­t naar een humanitair­e organisati­e. Waarom?

“Openbare zorgverlen­ing heeft me altijd geïnteress­eerd. Na Ecolo leek het me een boeiende nieuwe uitdaging. Ik zie de klimaatstr­ijd ook als een sociale strijd. Het bewustzijn daarover is gegroeid, de afgelopen jaren. Kijk naar het protest tegen de privévluch­ten van Code Rood. Maar ik moet toegeven dat het combineren van sociale rechtvaard­igheid en de klimaatstr­ijd niet altijd even vlot gaat.”

“Ik zie die tegenstell­ing eigenlijk als een kwestie van termijnen. Wil je oplossinge­n op de korte termijn? Dan lijkt het wel alsof de een altijd de ander overboord moet gooien. Je hebt bijvoorbee­ld wél een auto nodig om je baan te houden, terwijl het aantal auto’s op straat afgebouwd moet worden. Maar ik leg de verantwoor­delijkheid om beter te doen bij onze overheden. Zij moeten dat beter inschatten. Bovendien heeft de klimaatcri­sis een ernstig effect op de sociale strijd én op migratie. Mensen die hun grond niet meer kunnen bewerken door de droogte en de stijgende temperatur­en, of stadsmense­n hier die vastzitten in kleine appartemen­ten met een slechte ventilatie. Dat zou ook meer meegenomen mogen worden in het openbaar beleid.”