“Lulëkuqe mbi mure”, fëmijët që braktisën jetimoren dhe dolën në ilegalitet kundër pushtuesve
Ngjarja në një nga jetimoret e Tiranës në vitet e pushtimit të vendit nga Italia fashiste gjatë Luftës së Dytë Botërore
Në Kinemanë Verore të Drejtorisë së Përgjithshme të Arkivave ( DPA) u shfaq filmi i radhës kushtuar Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare.
Për mbrëmjen e së mërkurës u përzgjodh për t’u projektuar filmi “Lulëkuqe mbi mure”, i regjisorit Dhimitër Anagnosti, prodhuar në vitin 1976. Ky është realizimi i tretë kinematografik që ekranizohet i restauruar prej Arkivit Qendror Shtetëror të Filmit ( AQSHF) në Kinemanë Verore të DPA- së, si pjesë e repertorit të filmave të përzgjedhur për t’u shfaqur në kuadrin e Vitit Mbarëkombëtar të 80- vjetorit të Çlirimit. Dy ditë më parë ishte vetë drejtori i DPA, Ardit Bido, i cili ftoi adhuruesit e kinematografisë shqiptare, të ndiqnin shfaqjen e radhës në kinemanë verore. Bido tha se këto filma u vlejnë veçanërisht të rinjve për të cilët Lufta e Dytë
Botërore është shumë larg, 80 vjet më parë. Kjo është një formë se si DPA rrëfen një epope të rëndësishme të kombit shqiptar, siç është çlirimi i atdheut, me një seri filmash që do të zgjasin deri në muajin nëntor. Filmi “Lulëkuqet mbi mure” është një prodhim i Kinostudios “Shqipëria e Re”, i vitit 1976, me regjisor Dhimitër Anagnostin, skenari i të cilit u bazua në romanin “Bonjakët” të shkrimtarit Petraq Qafëzezi. Romani autobiografik i botuar në vitin 1972 fitoi çmim të parë në konkursin kombëtar të zhvilluar nga Lidhja e Shkrimtarëve dhe Artistëve në Tiranë. Përpjekjet dhe ndihma që dhanë debatikasit dhe të rinjtë shqiptarë në udhën kundër fashistëve, të cilët pushtuan Shqipërinë më 11 korrik, 1939. Ngjarja zhvillohet në një nga jetimoret e Tiranës në vitet e pushtimit të Shqipërisë nga Italia fashiste gjatë Luftës së Dytë Botërore. Jetimët e strehës vorfnore, të ndodhur nën urdhrat e drejtorit dhe kujdestarit të detyrohen të pastrojnë netëve me radhë parullat anash mureve, që antifashistët shkruanin herë pas here kundër armikut. Katër shokë jetimë, Jaçja, Lelua, Bardhi dhe Tomi, njëri prej cilëve kishte lidhje me të riun antifashist Aliun, në shenjë proteste ndaj pushtuesit fillojnë të organizojnë fshehurazi plane kundër disa bashkëpunëtorëve të urryer, të cilët njiheshin si shërbëtorë e spiunë të fashistëve italianë. Dy prej tyre, të cilët ishin vënë dhe nën shënjestrën e komunistëve ilegalë, ishin drejtori i jetimores dhe kujdestari i saj.
Të nxitur dhe nga atentati i kryer nga Aliu kundër një oficeri italian, jetimët bëhen të guximshëm dhe mendojnë se si mund të rrëzojnë kujdestarin e tyre tradhtar nga shkallët e kapanonit ku flinin. Plani i organizuar prej tyre rezulton i suksesshëm. Një natë kujdestari i dehur nga pija nuk e sheh fijen e spangos që fëmijët e kishin lidhur në të dyja anët e shkallës e si pasojë rrëzohet dhe thyen krahun. Drejtori i jetimores lajmëron italianët, me qëllim që t’i vinin në ndihmë e të bënin të mundur kapjen e organizatorëve dhe pjesëmarrësve. Por as italianët nuk ia arritën qëllimit, pasi të gjithë jetimët e marrë në pyetje heshtën. Heshti edhe Sulua, njëri nga gjashtë fëmijët e pastrueses së jetimores, i cili në të vërtetë nuk ishte jetim, por një i regjistruar gjoja si i tillë nga nëna e tij, pasi ajo nuk kishte mundësi ta ushqente. Jetimi Sulo, të cilin kujdestari e kishte vënë për të spiunuar shokët e tij, nga frika e presioneve të vazhdueshme përpiqet të kapërcejë natën murin e jetimores, por vritet me armë zjarri nga patrulla italiane. Disa jetimë, më të rritur në moshë, e braktisin jetimoren dhe hidhen në ilegalitet. I bashkohen grupit të debatikasve, të cilët, edhe pse ende fëmijë, iu bashkuan luftës antifashiste për çlirimin e vendit nga pushtuesit italianë.